Kutubxona-axborot xizmati jarayonida muloqot madaniyati

Kutubxona-axborot xizmati jarayonida muloqot madaniyati

Muloqot-boshqa kishi bilan axborot almashish jarayoni bo‘lib, so‘zlash, tinglash, dialog, tushunish, tushuntirish ushbu jarayonning tarkibiy qismlaridir.
“Dialog” tushunchasi yunonchadan tarjima qilinganda ikki yoki bir necha shaxs o‘rtasidagi suhbat, ular o‘rtasidagi yozma tarzda qayd etilishi mumkin bo‘lgan og‘zaki muloqot shakli degan ma’noni anglatadi.
Dialogda, unda qatnashuvchilarning ikki tabiiy intilishlari: fikrini yetkazishga va o‘zini tinglashiga erishish, shuningdek tushunish va tushunilishiga oid intilishlari ro‘yobga chiqadi.
Subyektlarning bir-birini bilishi va o‘zaro til topishishi aynan dialog orqali amalga oshadi. Tushunish jarayoni esa doimo dialog ko‘rinishida “Subyektlar uchrashuvi” tarzida namoyon bo‘ladi.
Kutubxonachi boshqa kutubxonachiga yoki foydalanuvchiga yetkazilgan axborotni to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri tushunilgani haqida fikr yuritar ekan, “ma’no”tushunchasidan foydalanadi.
Tushunish inson faoliyatining ma’nolarini tushunish va ma’no hosil qilish tarzida kelishi mumkin. Tushunish boshqa shaxsning “ma’nolar olamiga” kirib borish, uning fikrlarini va kechinmalarini tushunib yetish va ularni talqin qilish bilan bog‘liq.
Tushunchaning ishtirokisiz muloqotni davom ettirish, harakatlarni muvofiqlashtirish, anglangan harakatni amalga oshirish va ta’sir o‘tkazishning imkoniyati mavjud emas.
Muloqot davomidagi eng muhim muammolardan biri o‘z fikrlarini boshqalarga tushunarli tilda ifoda etishdan iborat.
Ko‘pgina foydalanuvchilar o‘zini boshqalar eshitishigina emas, nima demoqchi ekanligini tushunishini istaydi. Shunga ko‘ra tinglash malakasi boshqa shaxs uzatayotgan xabarni qabul qilishgina emas, ya’ni u nazarda tutgan mazmunni tushunish, “sizni eshityapman” emas, “sizning fikringizni tushundim”ga erishishdir. Tinglash malakasi o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmaydi va ko‘pchilik foydalanuvchilar uni qiyinchilik bilan egallaydilar.
Aksariyat foydalanuvchilar o‘zi gapirishni, o‘z g‘oyalarini ifoda etishni yoqtiradi. Ular boshqalarni eshitishga toqat qilavermaydilar, ko‘proq ularni boshqalar tinglashlari va tushunishlarini xohlaydilar.
Munozara, muloqot davomida bunday foydalanuvchilar boshqalarni diqqat bilan eshitishga emas, o‘z fikr mulohazalarni tezroq bayon etishga intiladilar.