Kurs loyihasi mavzu ishlab chiqarish samaradorligi va uni oshirishning asosiy yollari

KURS LOYIHASINI TUSHUNTIRISH XATI

Bajardi: 78-18 guruh talabasi

A'zamova G
Raxbar: Xojimurodov A.

Farg’ona 2021

ISHLAB CHIQARISH SAMARADORLIGI VA UNI OSHIRISHNING ASOSIY YOLLARI

1. 
   KIRISH
   
2. 
   ASOSIY QISM
   

1. Ishlab chiqarish samaradorligi va uning ko’rsatkichlari

2. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish imkoniyatlari

3. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirishishning omillari va yo’llari.

III. XULOSA

IV.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

KIRISH

Hozirgi kunda butun jahon iqtisodchilarining oldida turgan yirik masalalardan biri, bu shak shubhasiz, odamlarning bitmas tuganmas ehtiyojlarini qondirishdir.

Shu sababli, bugun dunyoning har bir chekkasini olmaylik, turli xildagi insonlarning iste’moli uchun kerak bo’ladigan mahsulotlarni tayorlashga bo’lgan talab ortib bormoqda. Shu jumladan bizning davlatimiz bo’limish O’zbekistonda bu borada ancha ishlar amalga oshirilmoqda. Texnologiya, resurslar, shuningdek butlovchi buyumlarni bir qismini, xalq is’temoli mollarini etkazib berish jihatidan boshqa respublikalarga juda qaram qilib qo’ydi. Ammo “O’zbekiston - kelajagi buyuk davlat, deb ta’kidlamoq uchun barcha asoslar bor. Respublikada hamma narsa: tabiiy boyliklar, unumdor yer, qudratli iqtisodiy va ilmiy - texnikaviy, insoniy va ma’naviy salohiyat mavjud” O’zbekiston zaminida juda ulkan va noyob, hali ishlab chiqarishga jalb etilmagan mineral xom-ashyo resurslari to’plangan.

Ularning 95 turi aniqlangan. Respublikada 370 ta kon ishlab, har yili 200 million tonnadan ortiq tog’ jinslari qazib olinmoqda. Paxta tolasini yetishtirishda mamlakatimiz jahonda yetakchi o’rinlardan birini egallaydi. Markaziy Osiyo davlatlarida yetishtirilgan paxta tolasining 1,5 million tonnasi yoki 75 foizi O’zbekiston hissasiga to’g’ri keladi.

Hozirda dunyo aholisi soni taxminan 7 milyardga yetgan. Va bu ko’rsatkich kundan kunga yanada oshib bormoqda.

Kishilik jamiyatini taraqqiyoti va insonlarni yashashlari uchun zarur bo’lgan moddiy – ne’matlar tabiatda mavjud bo’lsada, ularni inson extiyojlariga moslab tayyorlamoq, yetishtirmoq, ishlab chiqarmoq va qayta ishlab, ularni tayyor iste’mol maxsulotlariga aylantirmoq lozim. Buning uchun esa, eng avvalo ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan unsurlarni bo’lishi, ularni o’zaro birikishini shakllantirish lozimdir. Xullas ishlab chiqarishni tashkil etmoq kerak. Shundan keyin ishlab chiqarishni maqsadi, moxiyati, vazifasi va uning natijalarini tushunmoq kerak bo’ladi. Maqsad aniq bo’lgandan keyin esa, ishlab chiqarishni uzluksizligini ta’minlash, samaradorligini oshirib borish va iste’molchilarga to’g’ridan to’g’ri yetkazib berish ustvor vazifaga aylanadi. Biz ushbu kurs ishini tayorlashda asosan shu narsalarga katta ahamiyat qaratdik. Ishlab chiqarishni, iste’mol, xo’jalikni tashkil qilish va uni yuritishga ta’luqli tayanch iqtisodiy tushunchalar va iqtisodiy qonuniyatlar yoritib berishga harakat qildik.

Iqtisodiy adabiyotlarda ishlab chiqarish bu nafaqat tovarlarni, balki xom ashyo, materiallarni qayta ishlash, uskunalar va ishchilar mehnatidan foydalangan holda xizmatlarni yaratish jarayoni ekanligi odatda tan olingan. Shuning uchun, yakuniy natija ishlab chiqarish - bu tovarlar va xizmatlar. Ko'proq va arzonroq bo'lish uchun mavjud bo'lgan barcha ishlab chiqarish elementlaridan eng oqilona foydalanish kerak.

Xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning ishlab chiqarish xarajatlari darajasi va foydasi bunga bog'liq. Amaldagi texnologiyalar ishlab chiqarish elementlaridan oqilona foydalanishga katta ta'sir ko'rsatadi. Texnologiya - bu ilmiy bilimlarga asoslangan va xom ashyo, materiallar, yarim tayyor mahsulotlarni qayta ishlashda, shuningdek yig'ish paytida ishlatiladigan usul va usullar to'plami. tayyor mahsulotlar ayrim mehnat qurollari. Resurslar odatda to'rt guruhga bo'linadi:

1) tabiiy - tabiatdagi tabiiy, iqtisodiy, ishlab chiqarish resurslari er va er, suv resurslari, havo havzasi ko'rinishida. Ular, o'z navbatida, tugaydigan (yangilanadigan va tiklanmaydigan) va bitmas-tuganmasga bo'linadi;

2) moddiy (kapital) - insonlar qo'llari bilan yaratilgan barcha ishlab chiqarish vositalari (mehnat qurollari va buyumlari), ular o'zlari ishlab chiqarish natijasidir va moddiy va moddiy shaklda;

3) mehnat - iqtisodiy faol, mehnatga layoqatli aholi, mehnat faoliyatida ishtirok etish uchun jismoniy va ma'naviy qobiliyatlarga ega bo'lgan aholining bir qismi. Mehnat resurslari odatda uchta parametr bo'yicha baholanadi: ijtimoiy-demografik, kasbiy malaka va madaniy-ma'rifiy;

4) moliyaviy (investitsiya) - korxonada mavjud bo'lgan va ularni ishlab chiqarishni tashkil etish uchun ajratishga qodir bo'lgan pul mablag'lari, moliyaviy aktivlarning barcha turlari to'plami.

Moliyaviy manbalar "tushumlar va xarajatlar" ning o'zaro ta'siri, mablag'larni taqsimlash, ularni to'plash va ishlatish natijasidir. Iqtisodiyotda ishlab chiqarish omillari - bu ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etadigan, yaratadigan, qiladigan, ishlab chiqaradigan va ishlab chiqaradigan barcha narsalar. 19-asr boshlari iqtisodchilari ular odatda ishlab chiqarishning uchta omili - er, ishchi kuchi va kapital to'g'risida gaplashdilar. Uch omil tushunchasini inson faoliyatining har qanday, hatto eng oddiy turi misolida anglash oson. Masalan, baliq ovi bilan shug'ullanish uchun, avvalo, baliq topiladigan ko'l ("quruqlik") bo'lishi kerak, ikkinchidan, kimdir uni qanday tutishni bilishi kerak ("mehnat") va, uchinchidan, baliq ovlashga imkon beradigan ba'zi vositalar, ya'ni baliq ovi, to'r, qayiq va boshqalar.