|
KURS LOYHASINI BAJARILISH TARTIBI
Kirish………………………………………………………………………………….. 3
I. Yuk tаshish mаrshrutlаrini tuzish………………………………………………... 5
1. Shахmаt jаdvаlini tuzish………………………………………………………… 5
2. Yuk оqimi sхеmаsi (epyurаsi)ni qurish…………………………………………. 6
3. Аvtоkоrхоnа jоylаshuv punktini аniqlаsh………………………………………. 7
4. Rаtsiоnаl mаrshrutlаr tuzish…………………………………………………….. 7
5. Yuklarni xususiyatlari……..……………………………………………………. 11
II. Trаnspоrt vоsitаsi turini tаnlаsh……………………………………………….. 13
1. Trаnspоrt vоsitаsining iхtisоslаshgаnligini аsоslаsh……………………………. 14
2. Trаnspоrt vоsitаsi turini ish unumdorligi vа tаshish tаnnаrхi bo’yichа tаnlаsh... 14
III. Trаnspоrt vоsitаlаrining mаrshrutlаrdаgi ish ko’rsаtkichlаrini hisоblаsh… 16
1. Mаrshrutlаrda trаnspоrt vоsitаsining ish ko’rsаtkichlаrini аniqlаsh…………….. 16
2. O’rtаchа vа umumiy ish ko’rsаtkichlаrini hisоblаsh……………………………. 19
3. Аvtоkоrхоnаning yillik ishlаb chiqаrish dаsturini hisоblаsh…………………... 20
IV. Trаnspоrt vоsitаsi hаrаkаt grаfigini tuzish……………………………………. 21
V. Yuk ortish – tushurish mexanizmini tanlash va ularga bo’lgan talabni aniqlash………………………………………………………………………………. 25
VI. Yuk tаshishdа ishlаtilаdigаn trаnspоrt hujjаtlаrini rаsmiylаshtirish............. 26
Хulоsа........................................................................................................................... 27
Fоydаlаnilgаn аdаbiyotlаr ro’yхаti………………………………………………... 28
Kirish
Avtomobil transportida yuk tashishni tashkil etish deyilganda yuklarni belgilangan joyga o‘z vaqtida va urintirmagan xolda minimal pul va moddiy harajat bilan yetkazib berish bilan bog'liq transport operatsiyalari b'zimi tushuniladi.
Avtomobil transportida yuk tashish va uni rejalashtirish asoslari quyidagilardan iborat:
xalq xujaligi rejasi asosida joriy (yil, chorak, oy) va operativ (kun, smena) yuk tashish rejalari tuzish:
mijozlar (yuk egalari) va avtomobil transporti korxonasi ortasida shartnomalar tuzish;
-transport vositasining joylardagi ishini tashkil etish va uni boshqarish;
Yuk tashish obektlariga kon qazish va ishlov berish sanoatlari, qurilish, savdo va boshqa tashkilotlarning maxsulotlari hamda uy ruzg'or buyumlari kiradi. Egasiga yetkazib berish maqsadida qabul qilinib, tashlayotgan predmetlar yuk deb ataladi. Yuklar ayni buyum (tovar) va taralardan iborat bo'lishi mumkin. Tashilgan barcha yuklar tonnada ifodalanuvchi og'irlik o'lchamida bo'lishi shart. Boshqa o'lchamlar (litr, dona, ko'b metr) tonnaga o'tkaziladi. Aksariyat yuklar tarasiz tashiladi va ularni tarasiz tashish deyiladi.
Yuk (tovar)ning sof og'irligi netto, yukning tara bilan og'irligi brutto, taraning o‘z og'irligi tara deb ataladi.
Turlariga kura; sanoat, qishloq xo'jalik, savdo va kommunal xo'jalik yuklari bo'lishi mumkin.
Ortish-tushirishishlariga ko'ra yuklar: donali, uyub tashiluvchi va quyuluvchi
yuklarga bo'linadi.
Og'irligiga ko'ra yuklar meyoriy og'irlikdagi va og'ir massali yuklarga bo'linadi. Tarali va donali yuklarning joiz meyoriy og‘irligi-250kg, dumalatiladigan yuklar uchun-400kg ko'rsablgan miqdordan og'ir yuo'lgan yuklar og'ir massali yuklar qatoriga kiritiladi. Agar yuk og'irligi 4-5 tonnadan ortiq bo'Isa, uni tashish uchun maxsus transport vositasi talab qilinadi.
O'lchamlarga ko'ra yuklar: gabaritdagi, ya’ni avtomobilning standart kuzovida tashilishi mumkin bo'lgan yuklar va nogabarit yuklarga bo'linadi. Nogabarit yuklarga balandligi 2,5 m, eni 2,0 m va o'zinligi 3,5 m (o'zin o'lchovli yuklardan tashqari)da ortiq o'lchamli yuklar kiradi. O'zin o'lchamli yuklarga o'zinligi kuzov o'zinligiga qushimcha uning uchdan bir qismi va undan ham o'zin yuklar kiradi.
Nogabarit yuklar faqatgina davlat avtomobil nazorati (DAN) ruxsatiga binoan va qizil chiroq (belgi) o'rnatilgan xolda tashilishi mumkin.
Avtomobil yuklarini tashishga bo'lgan talab ko'p jihatdan mamlakatda ishlab chiqarish hajmining o'zgarishi dinamikasi va tarkibi, shuningdek, iqtisodiyotning barcha tarmoqlaridagi korxona va tashkilotlarning to'lov qobiliyati bilan belgilanadi.
Oʻzbekistonda avtomobil transporti barcha transport turlarida tashiladigan yuklarning umumiy hajmining qariyb 80% ni tashiydi, yaʼni. tovarlarning katta qismini avtomobil transportisiz iste'molchilarga yetkazib bo'lmaydi. Shu bilan birga, barcha turdagi transportning umumiy yuk aylanmasida avtomobil transportining ulushi bir necha foizni ham tashkil etmaydi. Shunday qilib, avtomobil transporti faoliyatining asosiy yo'nalishi mahsulotlarni shaharlarda etkazib berish va temir yo'l va dengiz transportining transport uzellarida tovarlarni etkazib berish va eksport qilishdir.
Transport jamiyat ishlab chiqaruvchi kuchlarining bir qismi boʻlib, moddiy ishlab chiqarishning mustaqil tarmogʻi hisoblanadi. Bundan kelib chiqadiki, transport mahsulotlari moddiy xususiyatga ega bo'lib, boshqa tarmoqlarning moddiy mahsuloti harakatida ifodalanadi.
Avtomobil transportining o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda, transport uzellarida uning boshqa transport turlari bilan o'zaro ta'sirini tashkil etish muhim muammo hisoblanadi. Bu erda kichik yuklarda jo'natilgan tovarlarni olib kirish va eksport qilish va boshqa transport kommunikatsiyalariga ega bo'lmagan mijozlarga xizmat ko'rsatish avtomobil transporti hissasiga to'g'ri keladi, yo'llardan tashqari.
Yuk avtomobil transporti mamlakatimiz iqtisodiyotini rivojlantirish va tashqi iqtisodiy aloqalarini ta’minlashda muhim omil hisoblanadi. Transportni ta'minlash jarayoni bir qator tashkiliy, texnologik va boshqaruv muammolarini hal qilish bilan bog'liq.
Quyidagilar yuk avtomobillarini tashish samaradorligini va uning transport xizmatlari bozorida raqobatbardoshligini oshirishga yordam beradi:
• transport xizmatlari bozorida ham kuzov tuzilishi (samosvallar, furgonlar, refrijeratorlar), ham yuk ko‘tarish qobiliyati (3 tonnagacha va 15 tonnadan ortiq) bo‘yicha talab qilinadigan yuk avtomobillari parkini to‘ldirish; tashuvchi uchun qulay bo'lgan lizing tizimi;
• motor yoqilg'isi tannarxini barqarorlashtirish;
• mijozlarni izlash, yuklarni terminalda ishlov berish bilan bog‘liq qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatishni osonlashtiradigan ekspeditorlik kompaniyalari va transport birjalarini rivojlantirish;
Do'stlaringiz bilan baham: |
