Kurs ishidan tayyorlagan

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI KIMYO FAKULTETI 1-BOSQICH 221-GURUH TALABASI MAMARAJAPOVA DINORANING
KURS ISHIDAN TAYYORLAGAN
TAQDIMOTI.
MAVZU:CHO’YAN ISHLAB CHIQARISH
REJA:
KIRISH
I.ASOSIY QISM
1.1 CHO’YANNING OLINISHI VA XOSSALARI.
1.2 CHO’YANNING XALQ XO’JALIGIDAGI AHAMIYATI.
II. TADQIQOT OBYEKTI VA TADQIQOT USULLARI.
2.1 CHO’YAN HAQIDA MA’LUMOT.
2.2 KERAKLI JIHOZLAR VA ISHNING BORISHI.
2.3 CHO’YANNING OLINISHI.
III. XULOSA.
3.1ADABIYOTLAR TAHLILI.

O‘zbekistonda metallurgiya sanoati, asosan, Bekobodda joylashgan bo‘lib, Bekobod metallurgiya zavodida qora metall mahsulotlari: po‘lat va cho‘yan ishlab chiqariladi.

Cho‘yan – tarkibida 2,14% dan ko‘p uglerod tutgan temir va uglerod qotishmasi.

Po‘lat – tarkibida 2,14% dan kam uglerod tutgan temir va uglerod qotishmasi.

Cho‘yanning olinishi

Cho‘yan tarkibi, asosan, temir oksidlaridan iborat bo‘lgan temir rudalaridan domna pechlari – domnalarda suyuqlantirib olinadi.
Domna pechlari o‘tga chidamli g‘ishtlardan qurilgan, balandligi 27–31 m gacha bo‘ladigan minoralardir.

Domnaning yuqori qismidan temir rudasi, koks – C, flyus – ohaktosh va qum aralashmasi beriladi. Domnaning pastki qismidan furmalar – maxsus teshiklar orqali 600–800°C gacha qizdirilgan havo purkaladi.

Rudadan qaytarish natijasida olingan g‘ovak temir CO, koks uglerodi, kremniy, marganes, fosfor, oltingugurt bilan ta’sirlashib, suyuq cho‘yan hosil bo‘ladi.

Cho‘yanning xossalari

Domnalarda olingan cho‘yan 2–4,5% C va oz miqdorlarda kremniy, marganes, oltingugurt, fosfor tutadi.
Cho‘yan temirdan qattiq, mo‘rt bo‘ladi, bolg‘alanmaydi.

Cho‘yan – temirning uglerod bilan hosil qilgan qotishmasi bo‘lib, tarkibida 2–4,5% uglerod bo‘ladi.