Kurs ishi rahbari: Sobirov Usmon

Regressiya tenglamalari ishonchlilik darajasini baholash: korrelyatsiya koeffitsiyenti, Fisherning dispersion munosabati,

regressiya koeffitsiyentlarini t-mezon bo`yicha tekshirish

Ekonometrik model qurilgandan so`ng, uni quyidagi mezonlar yordamida baholash lozim:

1. 
   Approksimatsiya xatoligi.
   
2. 
   Fisher mezoni.
   
3. 
   Styudent mezoni.
   
4. 
   Darbin-Uotson mezoni.
   
5. 
   Ko`p omilli korrelyatsiya koeffitsiyenti.
   
6. 
   Determinatsiya koeffitsiyenti.
   

Regressiya tenglamasini baholashda avvalo bog`lanishning kuchini o`lchash muhim ahamiyatga ega.
^{y  y} tafovutni approksimaktsiya xatoligi ifodalaydi:

1 ^ y  y ^

n
A  _^

^ 100% _.
y _

Approksimatsiya xatoligi 5 foizgacha qabul qilinadi, aks holda iqtisodiy ko`rsatkichlarni tekislash lozim.

Fisher mezoni bo`yicha regressiya tenglamasini mohiyatini, ya’ni real jarayonga mosligini tekshirish mumkin.
Fisher mezoni quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
R² (n  k 1)

^Fхак <sup>

F</sup>хак ^

bu erda - n – to`plamning miqdori;

(1 R² )* k ^,
D(n  k 1) (1 D)* k ^,

R – ko`p omilli korrelyatsiya koeffitsiyenti;
k – omillar soni;
D – determinatsiya koeffitsiyenti.
Styudent mezonini qo`llanish sohasi va hisoblash metodikasi. Ekonometrik modellashtirishda Styudent mezoni ikki marta hisoblanadi:

1. 
   Korrelyatsiya koeffitsiyentining ahamiyatlik darajasini tekshirish uchun;
   
2. 
   Regressiya tenglamasi koeffitsiyentlarining ahamiyatlik darajasini tekshirish uchun.
   

Korrelyatsiya koeffitsiyentini ahamiyatlik darajasini Styudent mezoni bilan tekshirish uchun quyidagi tengsizlik bajarilish shart:

^tхак. ^{ r  t}жад. ^.

Bu tengsizlik o`rinli bo`lsa, korrelyatsiya koeffitsiyentini ahamiyatli deb hisoblash mumkin.

Regressiya tenglamasi koeffitsiyentlarining ahamiyatlik darajasini tekshirish uchun, Styudent mezoni quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

a
^tхак. ^ i ^,
S
ai

bu erda

S_ai  _.

Har bir parametrga mos kelgan
^tхак.
qiymatlari hisoblanadi va qabul qilingan

ahamiyatli darajali ^ ga mos kelgan nazorat qiymati bilan taqqoslab ko`riladi.

Mezonning nazorat qiymati
^(tжад.⁾
Styudent taqsimotining jadvalidan aniqlanadi.

Agar biror parametr uchun
^tхак. ^{ t}жад.
bo`lsa, u holda bu parametr qabul

qilingan daraja bilan ahamiyatli hisoblanadi. Ijtimoiy-iqtisodiy tadqiqotlarda

ko`pincha ahamiyatlilik darajasi uchun 0,05 olinadi, ya’ni Ko`rsatkichlarning ahamiyatli bo`lish ehtimoli