Kurs ishi ”O’zbekistondagi mehnat bozorning hozirgi holati ” Bajardi: Yusupov I. Ilmiy rahbar: E. N. Raximov

Mehnat bozorida ishchi kuchi raqobatbardoshligi va uning ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishga ta’siri.

Innovasion rivojlanish sharoitida davlat ish bilan bandlik siyosati viloyat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining tarkibiy qismi sifatida mehnat potensialidan samarali foydalanish va uning rivojlanishi bo’yicha ish bilan bandlik muammolarini yechishga yo’naltirilishi zarur. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida aholini ish bilan bandligi va ishsizligi bir-biriga tez almashinishi mumkin. Viloyatda aholini ish bilan ta’minlash va ishsizlikni bartaraf etishda qishloq mehnat bozorining ahamiyati kattadir.

Mehnat bozorini davlat tomonidan tartibga solishni takomillashtirish
Ishchi kuchi bozori ichki regulyatorlarining turli-tumanligi hamda uning samarali amal qilishi ijtimoiy jihatdan ahamiyatga ega ekanligi tufayli mehnat bozorida uni malakali ravishda taritbga solish talab etiladi. Bandlik sohasida tartibga solishning bunday tizimini yaratish O’zbekistonda o’tkazilayotgan islohotlarning asosiy ijtimoiy vazifalaridan biridir. Bu borada hozirda ayrim ishlar qilinganligini aytib o’tish kerak: mehnat bozori va munosabatlarining yangi qonuniy asoslari (bandlik xizmatlari) tuzildi, ishsizlarni ro’yxatga olish yo’lga qo’yilmoqda. Bugungi kunda respublikamizda 200dan ziyod mehnat birjalari (davlat bandlik xizmatlari) faoliyat ko’rsatmoqda. ulardan mehnat munosabatlari bo’yicha 2000 dan ortiqroq mutaxasis aholini ish bilan ta’minlash va faol ijtimoiy muhofaza masalalarini hal qilish bilan shug’ullanmoqda. O’zbekiston hukumati imkoni bo’lgan, huquqiy jihatdan asoslangan barcha dasturlar yordamida respublikada mehnat bozori siyosatini olib bormoqda.
Hozirgi paytda mehnat bozorini davlat tomonidan tartibga solishning to’rtta asosiy yo’nalishini ajratib ko’rsatish mumkin. Birinchidan, bu iqtisodiyotning nodavlat sektorida bandlikning o’sishini rag’batlantirish va ish joylari sonini ko’paytirish dasturlari, ikkinchidan, ish kuchini tayyorlash va qayta tayyorlashga yo’naltirilgan dasturlar va uchinchidan, ishchi kuchini yollashga ko’maklashish dasturlari. ulardan tashqari, to’rtinchidan, hukumat ishsizlikni ijtimoiy sug’urta qilish borasida ham dasturlar ishlab chiqishga kirishmoqda, ya’ni ishsizlarga nafaqa berish uchun mablag’ jamg’armasi tuzildi. SHu tarzdagi dasturlar doirasida, masalan, AQSHda urushdan keyingi yillarda davlat sektorida (ijtimoiy xizmatlar sohasida - maorif, tibiiy xizmat ko’rsatish, kommunal xo’jalik hamda ijtimoiy binolar qurilishi va ta’mirlash-tiklash ishlarida) yuz minglab ish joylari yaratilgan edi. 2500 dan ko’proq mahalliy agentliklarga (mehnat birjalariga) ega bo’lgan AQSH ishga joylashtirish xizmati ishsizlarni ro’yxatga olish bilan shug’ullanadi. ular bo’sh ish joylari topishga harakat qilishadi, malakasini aniqlash maqsadida ishga da’vogarlarni test sinovidan o’tkazishadi va boshqa shunga aloqador vazifalar bilan shug’ullanishadi. Kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash masalasiga kelganda esa, AQSHda uning asosiy bo’g’ini bo’lib oliy va o’rta maktab, xususiy korporasiyalarning o’quv kurslari va markazlari hisoblanadi. Kasbga tayyorlashning davlat tizimi bu yerda ancha zaif rivojlangan.