Kurs ishi mavzu: Tuzlar va ularning guruhlanishi. Tuzlarning nomlanishi, olinish usullari, xossalari va ahamiyati Bajardi: Vahobov Elmurod Qabul qildi ilmiy rahbar: Inatova Maxsuda Jizza-2022 yil Tuzlar va ularning guruhlanishi

1. Kompleks birikmalar tarkibida kompleks hosil qilivchi ion mavjud bo’ladi. Kompleks hosil qiluvchi ion d-elementlar yoki metallar bo’ladi.
2. Kompleks hosil qiluvchi ion tarkibiga yopishgan neytral molekulalar yoki ionlar ligand-lar deyiladi. Ligandlar neytral molekulalar (NH₃ yoki H₂O). Ba’zan kompleks hosil qiluvchi ionlarga kislota qoldiqlari va gidroksil guruhlari kirib, ular anionlar (SO₄^2–; NO₃^–;CO₃^2–; CN^–; Cl^–; OH^–) bo’lishi mumkin.
3. Kompleks hosil qiluvchi ionlar soni koordinasion son deyiladi. Kompleks hosil qiluvchi ion va ligandlar ichki sferani hosil qiladi. Ichki sferaga kirmagan ionlar tashqi sferada turadi. Ichki sferani zaryadi ligandni turiga qarab musbat yoki manfiy bo’lishi mumkin.
4. Agar ichki sferada neytral ligandlar tursa ichki sfera musbat zaryadga ega bo’ladi:
[Сu(NH₃)₂]Cl; [Cu(NH₃)₄]SO₄; [Cr(H₂O)₆]Cl₃; [Fe(NH₃)₆]Cl₃
5. Agar ichki sferada anionlar tursa, bunda ichki sfera zaryadi manfiy zaryadga ega bo’ladi:
Na₂[Сu(СN)₂]; K₂[Cu(CN)₄]; Na₃[Cr(OH)₆]; K₃[Fe(CN)₆]
K₃[Cr(OH)₆]; Na₃[Al(OH)₆]; K[Au(CN)₂]; Na[Ag(CN)₂]
Kompleks birikmalar bosqichli dissotsilanadi. Birinchi galda ionlanish ichki va tashqi sferaga ajralish bilan boradi.
[Сu(NH₃)₂]Cl  [Сu(NH₃)₂]⁺ + Cl⁻ [Сu(NH₃)₂]⁺  Сu²⁺ + 2NH₃
[Cr(H₂O)₆]Cl₃ [Cr(H₂O)₆]³⁺ + 3Cl^– [Cr(H₂O)₆]⁺  Cr³⁺ + 6H₂O
Ba’zi bir komplekslar ichki sferaga ega bo’lmaydi, ularning ichki sfera zaryadi nolga teng.
[