Kurs ishi mavzu: Turizmda elektron va raqamli xaritalar Topshirdi: Xo’jayeva Nargiza Qabul qildi: Xudoyberganov Dilshod urganch 2022 Mavzu: Turizmda elektron va raqamli xaritalar Mundarija: Kirish I bob

2.3. Atlasli axborot tizimlarining tasnifi

Topologik tasniflarga orientirlash (bir ob’ektning boshqasiga nisbatan yo‘nalganligi); ulanish (ulangan yuzalar mavjudligi), birikish (umumiy chegara yoki tutash nuqtalarning mavjudligi), mos kelish (bir ob’ektni boshqa ob’ektning ustida joylashishi) va h.k. kiradi. Topologik tasniflar ma’lumotlarning qo‘shimcha atributlarini kodlash vaqtida MB ga kiritiladi. Bu jarayon ko‘pgina GISlarda ma’lumotlarni vektor shaklga o‘tkazishda avtomatik tarzda amalga oshiriladi. Ob’ektlar juftligi orasidagi bog‘lanishni kodlash uchun ob’ektlararo mantiqiy munosobatlar sifatida shu toifaga kiruvchi ob’ektga yaqin joylashgan identifikator (qaytarilmaydigan tartib raqami) orqali uning sifati berilishi bilan aniqlanadi. Shunday qilib, ma’lumotlar bazasiga ega bo‘lgan ob’ekt haqidagi axborot jadvalda berilgan asosiy komponentlardan iborat bo‘lishi kerak.

Uchraydigan ayrim iboralarga tushunchalar beramiz:
O‘lchamli kartografik ma’lumot – bu raqamli va grafikli ma’lumot bo‘lib, ma’lum koordinata tizimidagi kartografik ob’ektning fazoviy holati va o‘lchami ifodasini aks ettiradi (Kartografiyada avtomatlashtirish lug‘ati. M., 1988).
Raqamli topografik kartadagi ob’ekt semantikasi – bu topografik kartadagi ob’ektning mazmuni va xossalarini ifodalovchi ma’lumotlarning bir qismidir (OST 68-3.1-98 ―Kartы sifrovыe topograficheskie. Obщie trebovaniyaǁ – M.: SNIIGAiK, 2000).
Ob’ektlarning fazoviy – mantiqan aloqadorligi – bu ob’ektlar orasidagi o‘ziga xos munosabatlar bo‘lib, ularning o‘zaro fazoviy holatini (qo‘shnichilik, kesib o‘tish, tutashganlik va h.k.) va bir-biriga nisbatan o‘zaro harakatini mantiqan belgilaydi.

Xulosa

Hozirgi kunda avtomatlashtirilgan avtomatlashtirish darajasi yuqori va bu inson faoliyatining deyarli barcha sohalarida aks ettirilgan. Texnik taraqqiyotning dolzarbligi munosabati bilan raqamli kartografiya kompyuterni qayta ishlash va kartografik ma'lumotlarni tahlil qilishdir. Ayni paytda u ilmiy sohada eng mashhur bo'lgan raqamli kartografiya, chunki hozirda har qanday kartografik tasvirlar kompyuterda amalga oshiriladi.

Raqamli kartografiya alohida intizom yoki qism deb atash mumkin emas. Bu eng katta samarali vosita. Sizga qulay va tezda kompyuter yordamida kartografik ma'lumotlarni tezda boshqarish imkonini beradi. Biroq, fan bo'yicha raqamli kartografiyaning ta'siri haqiqatan ham kuchli va bu usul mahalliy xaritalash hududni vizualizatsiya printsipini o'zgartirdi.
Raqamli kartografiya kartalarni yaratish uchun eski usul bilan taqqoslang. Qadimgi davrlarda kartograflar kun va kechani siyoh chizish uchun, har bir siyohni chizish uchun kunlar va tunlar o'tkazishgan. Bunday ish juda mashaqqatli edi va mehnat xarajatlari shunchaki asossiz edi. Endi kartalar yaratish texnologiyasi sezilarli darajada o'zgardi va endi butun odatiy ish kompyuterni amalga oshiradi va tezroq. Kompyuterlarda kartografik ma'lumotlarni qayta ishlash paytida, maxsus avtomatlashtirilgan tizimlar kartalarni yaratish uchun zarur bo'lgan vositalardan iborat katta funktsiyalarga ega. Uning moslashuvchanligi sababli avtomatlashtirilgan kartografik tizimlar zamonaviy karografiya uchun juda ko'p imkoniyatlarga ega, bu esa mintaqani tasvirlashni soddalashtiradi va yaxshilaydi.