Kurs ishi mavzu: “5-sinf Informatika va axborot texnologiyalari fanidan elektron o’quv-uslubiy majmua yaratish metodikasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

13 
II BOB. 5- SINF INFORMATIKA FANI O’QUV USLIBIY MAJMUALAR
VA MULTIMEDIA BILAN ISHLASH
2.1 Elektron o’quv uslibiy majmuolar yaratish bosqichlari va tamoyillari 
Elektron darslik grafik, matn, raqamli, nutq, musiqa, video, foto va boshqa 
ma’lumotlar, shuningdek, foydalanuvchining bosma hujjatlari to‘plamidir. Elektron 
nashr har qanday elektron tashuvchida bajarilishi mumkin - magnit (magnit lenta, 
magnit disk va boshqalar), optik (CD-ROM, DVD, CD-R, CD-1, CD+ va boshqalar), 
shuningdek, nashr etilishi mumkin. elektron kompyuter tarmoqlari. 
2. Elektron darslik o‘quvchilar va o‘quvchilarning ushbu yo‘nalishdagi bilim, 
ko‘nikma va malakalarni ijodiy va faol o‘zlashtirishini ta’minlash uchun tegishli 
ilmiy-amaliy bilim sohasi bo‘yicha tizimlashtirilgan materialdir. O‘quv elektron 
qo‘llanma yuqori darajadagi ijro va badiiy dizayn, ma’lumotlarning to‘liqligi, uslubiy 
vositalar sifati, texnik ko‘rsatkichlar sifati, taqdimotning ravshanligi, mantiqiyligi va 
izchilligi bilan ajralib turishi kerak. 
3. . Elektron darslik – davlat standarti va o‘quv rejasiga mos keladigan o‘quv fanining 
yoki uning bo‘limi, qismining tizimli taqdimotini o‘z ichiga olgan va ushbu turdagi 
nashr sifatida rasman tasdiqlangan o‘quv nashri. 
4. Elektron darslik – darslikni qisman yoki to‘liq almashtiruvchi yoki to‘ldiruvchi va 
ushbu nashr turi sifatida rasman tasdiqlangan elektron nashr. 
5. Elektron darslik - bu elektron shaklda taqdim etilgan va keng qamrovli havolalar 
tizimi bilan jihozlangan matn bo'lib, u ma'lum bir fragment ierarxiyasiga muvofiq bir 
parchadan ikkinchisiga bir zumda o'tish imkonini beradi. 
O'quv jarayoni uchun o'quv nashrlari majmuasi qo'llaniladi. Yuqorida aytib 
o'tilganidek, materialni izchil assimilyatsiya qilish uchun o'quv dasturlari zarur. Bu 

---

14 
o'quv va dasturiy nashr bo'lishi mumkin - ma'lum bir ta'lim muassasasi uchun taqdim 
etilgan o'quv fanlarini o'rganish tarkibi, hajmi, tartibi, muddatlarini tartibga soluvchi 
o'quv nashri. O'quv va dasturiy nashrlarning turlari quyidagilardir:. O‘quv rejasi – 
o‘quv-dasturiy nashr, mutaxassislar tayyorlashning asosiy mazmuni va ularning 
malakasini tavsiflovchi me’yoriy hujjat. U o'rganiladigan o'quv fanlarining tarkibini, 
ularning hajmini, ketma-ketligini va o'rganish muddatlarini ko'rsatgan holda 
belgilaydi, talabalarning bilim va ko'nikmalarini tekshirish shakllari va muddatlarini 
ko'rsatadi.2. O‘quv rejasi – har qanday fanni (uning qismlari, bo‘limlarini) o‘rganish 
mazmuni, hajmi, tartibini belgilovchi o‘quv dasturi nashri, me’yoriy hujjat. O`qituvchi 
faoliyatini ham, o`quvchining tarbiyaviy ishlarini ham tartibga soladi.Bilim olish 
uchun talaba o'quv va nazariy nashrlarni o'rganadi. Ushbu o'quv nashrlari o'rganish va 
o'zlashtirish uchun qulay shaklda taqdim etilgan tizimlashtirilgan ilmiy-nazariy 
ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Bularga quyidagilar kiradi:1. Darslik – o‘quv fanining 
yoki uning bir qismining tizimli taqdimotini, o‘quv rejasiga mos bo‘limni o‘z ichiga 
olgan va ushbu nashr turi sifatida rasman tasdiqlangan o‘quv-nazariy nashr. 
2. Darslik – ushbu turdagi nashr sifatida rasman tasdiqlangan, darslikni qisman yoki 
to‘liq almashtiruvchi yoki to‘ldiruvchi o‘quv-nazariy nashr. 
3. Alohida ma'ruza - bir ma'ruza matnini o'z ichiga olgan o'quv-nazariy nashr. U 
ma'lum bir o'qituvchi tomonidan o'qitiladigan ma'ruzaning mazmuni, hajmi va 
taqdimot shaklini aks ettiradi. 
4. Ma’ruza matnlari – o‘quv fanining mazmunini to‘liq yoki qisman qamrab olgan 
yoki o‘quv rejasi doirasidan tashqariga chiqadigan o‘quv-nazariy nashr. Muayyan 
o'qituvchi tomonidan o'qilgan materialni aks ettiradi. 
5. Ma'ruzalar kursi - o'quv fanining mazmunini to'liq qamrab olgan o'quv-nazariy 
nashr (alohida ma'ruzalar to'plami). Muayyan o'qituvchi tomonidan o'qilgan materialni 
aks ettiradi. 

---

15 
6. Ma'ruza matni - ma'lum bir o'qituvchi tomonidan o'qilgan butun kurs materialini aks 
ettiruvchi ixcham shakldagi o'quv va nazariy nashr. 
Materialni o'zlashtirish va o'z-o'zini sinab ko'rish uchun talabaga o'quv va amaliy 
nashrlar - ilmiy, amaliy va amaliy xarakterdagi tizimlashtirilgan ma'lumotlarni o'z 
ichiga olgan, o'rganish va o'zlashtirish uchun qulay shaklda taqdim etilgan o'quv 
nashrlari taklif etiladi. O'quv va nazariy nashrlardan olingan materiallarni 
mustahkamlash va bilimlarni tekshirish uchun mo'ljallangan. 
O'quv va amaliy nashrlarning turlari: 
1. Practicum - o'tilgan materialni mustahkamlash va bilimlarni turli usullar bilan 
tekshirish uchun mo'ljallangan o'quv va amaliy nashr. O'rganilgan narsalarni 
o'zlashtirishga hissa qo'shadigan amaliy vazifalar va mashqlarni o'z ichiga oladi. 
2. Mashqlar to'plami - o'rganilgan materialni o'zlashtirish va mustahkamlashga hissa 
qo'shadigan va bilimlarni sinab ko'rishga hissa qo'shadigan, ma'lum bir kurs hajmida 
uni bajarish bo'yicha mashqlar va uslubiy tavsiyalarni o'z ichiga olgan o'quv-amaliy 
nashr. 
O'quv adabiyotining vazifasi o'quvchiga umuman fanni emas, balki mavzuni 
etkazishdir. Talaba o‘z bilimlaridan ilmiy yoki amaliy faoliyatda yanada foydalanish 
uchun fanning asosiy qonuniyatlari va usullarini egallashi kerak. Darslikdan ular 
taqdim etilayotgan mavzu bo'yicha asosiy tushunchalarni oladilar. Mavzuni taqdim 
etishda o'quvchilarga matnni aniq tushunish, uni yodlash va o'z-o'zini nazorat qilish 
uchun olgan bilimlaridan foydalanish imkonini beradigan usullar qo'llaniladi. Ta'limni 
axborotlashtirish - bu ajralmas qismi jamiyatni axborotlashtirishning global jarayoni 
va zamonaviy axborot va telekommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish va 
ulardan foydalanish muammolarini o'rganishning dolzarbligini belgilaydi. 

---

16 
Axborotlashtirishning zamonaviy uslub va vositalaridan foydalanmasdan turib ta’lim 
tizimi oldida turgan ko‘plab vazifalarni amalga oshirish mumkin emas. 
Axborot texnologiyalarining asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat: 
– Har qanday hajm va turdagi ma'lumotlarni istalgan masofadan uzatish samaradorligi; 
– axborotni kompyuter xotirasida saqlash, buning yordamida uni tahrirlash va qayta 
ishlash mumkin; 
– butun dunyo bo'ylab tarmoq tufayliInternetturli xil ma'lumotlar manbalariga ega 
bo'lish; 
– qiziqtirgan har qanday savolga javob topishingiz mumkin; 
– elektron konferentsiyalarni, shu jumladan real vaqt rejimida, kompyuter audio va 
video konferentsiyalarini tashkil etish imkoniyati. 
Axborot texnologiyalari, shuningdek, o'z-o'zini o'qitish uchun masofaviy ta'limning 
eng qulay va tasdiqlangan usullaridan biridir. Ayniqsa, talaba: 
– o'qish joyiga sayohat qilish imkoniyati yo'q (kasalligi, hududiy xususiyatlari va 
boshqalar); 
– o'z-o'zini tarbiyalash orqali qo'shimcha ta'lim olishni xohlaydi. 
Shuni ham ta'kidlash kerakki, elektron o'quv qurollaridan foydalanish o'qituvchiga o'z 
ijodiy salohiyatini ro'yobga chiqarish uchun yangi imkoniyatlar ochadi, chunki u: 
– yetakchi va maslahatchi rolini saqlab qolgan holda kompyuterda mustaqil ishlash 
shaklida amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazish; 

---

17 
– kompyuterdan foydalangan holda talabalar bilimini tez va samarali nazorat qilish, 
nazorat faoliyatining mazmuni va murakkablik darajasini belgilash; 
– ishni, ayniqsa, uy vazifasi va nazorat faoliyati nuqtai nazaridan individuallashtirish. 
Elektron o‘quv qo‘llanmalari yangicha ta’lim olish uchun zamin yaratadi. 
Tarmoq orqali kirish bepul markazlashtirilgan fondni yaratish orqaliInternet, va 
elektron darsliklar ma’lumotlar bazasini jamlagan holda masofaviy ta’limning istalgan 
shakli bo‘yicha tizimli kompyuter ta’limiga o‘tish mumkin bo‘ladi. Shunda har bir 
o‘qituvchi o‘z ishida foydalanmoqchi bo‘lgan bir yoki bir nechta multimediali o‘quv 
qurollarini tanlash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Shaxsiy kompyuterning texnik 
imkoniyatlari, agar kompyuter o'qitish vositasi sifatida foydalanilsa, quyidagilarga 
imkon beradi: o'quv jarayonini faollashtirish, o'rganishni individuallashtirish, o'quv 
materialining ko'rinishini oshirish, nazariy bilimlarni amaliy ko'nikmalarni 
mustahkamlash bilan birlashtirish, o‘quvchilarning bilim olishga bo‘lgan qiziqishini 
oshirish va saqlash. Ta'lim rivojlanishining hozirgi bosqichida o'quvchilarning bilim 
faolligini oshirishning yo'llaridan biri ta'lim jarayoniga elektron ta'lim resurslarini, 
masalan, elektron o'quv qurollarini joriy etishdir. Bu talabalarning mustaqil, izlanish 
faolligini rivojlantirishga yordam beradi, ularning bilimga qiziqishini oshiradi. 
Elektron o‘quv qurollari o‘quv jarayonini yanada boyitib, uni yanada qiziqarli va 
jozibali qilishiga bugun hech kim shubha qilmaydi. Elektron o'quv qo'llanmalari 
mukammal tasviriy material sifatida ta'limning standart shakliga ham tegishli. Shu 
munosabat bilan, yangi axborot texnologiyalarining afzalliklarini inkor etuvchi 
o'qituvchilar kamayib bormoqda. Ta'lim ham sifat jihatidan o'zgarmoqda. Endilikda 
idrok darajasi nafaqat elektron darslikning sifati, balki talabaning bilim olish qobiliyati 
bilan ham belgilanadi. 

---

18