Курс иши Мавзу : Асосий воситалар билан таминланганлик ва улардан самарали фойдаланишни таҳлили

Тезлашган амортизация ажратмасининг фонд қайтимига таъсирининг таҳлили.

Ишлаб чиқаришда қатнашаётган асосий воситалар қиймати бир неча йиллар мобайнида яратилган маҳсулот қийматига қисмларга бўлинган ҳолда ўтиб боради. Мана шу қисм амалиётда амортизация ажратмаси деб аталади. Ушбу ажратма асосий воситаларнинг эскириш қийматини ифодалайди. Амортизация ажратмаси асосий воситалар сафини тўлдириш ва янгилаш учун молиявий манба бўлиб ҳисобланади. Ҳозирги даврда мамлакатимиз миллий ҳисоблари тизимида амортизация ажратмаси икки усул орқали ҳисобланиб келинмоқда. Булар қуйидагилардир:

1) асосий воситаларнинг бошланғич қийматига нисбатан тенг улушларда ҳисоблаш,
2) белгиланган амортизация меъёри даражасини икки карра оширган ҳолда ҳисоблаш.
Иккинчи усул тезлашган амортизация ажратмасини ҳисоблаш усулидир.
Тезлашган амортизация ажратмаси биринчидан, асосий воситалар актив қисми салмоғининг ошишига, иккинчидан, ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсишига олиб келади. Булар эса ўз навбатида асосий воситалардан фойдаланиш даражасининг ошишига сабабчи бўлади.
Демак, тезлашган амортизация ажратмаси асосий воситалар қайтимининг ошишига бевосита таъсир қилади. Ушбу омилнинг таъсирини асосий воситалар актив қисми салмоғи билан актив қисми қайтими даражаси ўзгаришлари таъсирининг йиғиндиси тариқасида ҳисоблаш мумкин.
Асосий воситалар актив қисми салмоғи ўзгаришининг таъсирини аниқлаш учун ҳисобот йилидаги актив қисми салмоғи (АС₁) билан базис йилдаги актив қисми салмоғи (АС_о) орасидаги фарқни базис йилидаги актив қисми қайтими даражасига (АК 1) кўпайтириш керак:

(АС₁ – АС_о ) · АК₁= ± ∆ АС

Фонд қайтимининг ўзгаришига актив қисми қайтими ўзгаришининг таъсирини аниқлаш учун ҳисобот ва базис йилларидаги қайтими кўрсаткичлари орасидаги фарқни ҳисобот йилидаги актив қисми салмоғига (АС₁) кўпайтириш керак:

(АК₁ - АК_o) · АС₁= ± ∆ АК

Ушбу омилларнинг таъсирлари орқали тезлашган амортизация ажратмасининг таъсирига баҳо берилади ва хулоса чиқарилади.