Kurs ishi ish rahbari: Ma’murjon Saidxonov Andijon – 2022 Mavzu

Mustafo Cho’qay joni ,
Cho’lponning shahid qoni,
Qodiriyning armoni –
Turkiston bir, Vatan bir.
Mustafo Cho’qay – Turkiston mustaqilligi uchun kurashchi, Turkiston muxtoriyati
hukumatining Bosh vaziri. Mustafo arabchadan “tanlangan”, “saralab olingan”,
“dovyurak” degan ma’nolarni bildiradi. Muhammad s.a.v ning siyratlaridan biridir.
Cho’lpon – tong yulduzi, yorug’ (Venera) yulduzi, ya’ni tole’yi baland, iqboli
porloq, yuksak saodatli. Asl ismi Abdulhamid Sulaymon o’g’li.
“Ona tilim o’lmaydi” she’rida o’z tilida mahorat bilan ijod qilgan shoir va
yozuvchilar ismi antraponim bo’lib kelgan.
“Ey, voiz, pastga tushgin,
Bu gap chiqdi qayerdan!”
Navoiy bilan Pushkin
Turib keldi qabrdan.
Navoiy turk tilini yuqori darajaga olib chiqqan bo’lsa, Pushkin ham ruslarning
Navoiysi hisoblanadi.
Kim darg’azab, kim hayron
Chiqib keldilar qator:
Dante, Shiller va Bayron,
Firdavsiy, Balzak , Tagor.
Yuqoridagi ijodkorlar bilan bir qatorda Xayyom, Neruda, Lorka, Servantes ,
Fuzuliy nomlar ham keltirilgan.
“Xamsa” dostonlari qahramonlari Erkin Vohidov she’rlarida
antraponim sifatida
Odatda, ulkan va iste’dodli san’atkorlarning butun bir ijodigina emas , balki har bir
asari o’nlab, yuzlab olimlar tomonidan batafsil tadqiq qilinadi, sinchiklab
o’rganiladi. Erkin Vohidov ham poetik tafakkuri g’oyat keng va tiniq shoirdir. U
ijodi davomida turli mavzularni yoritib berdi. Ayniqsa, yoshlik va unga hamohang
bo’lgan ishq-muhabbat mavzusidagi she’rlar insonga zavq beradi. Erkin Vohidov
vatan mavzusidagi she’rlarida yurtim, xalqim deb yashagan insonlarni o’z she’rida
gavdalantirgan bo’lsa, ishqiy ijod namunalariga Farhod'>Farhod va Shirin , Layli va Majnun
obrazlarini kiritgan. Ular mumtoz adabiyotimizda sevgi-muhabbat timsollari
hisoblanadi.
Farhod – “Farhod va Shirin” dostonining bosh qahramoni. aqlli, zukko,
fahm-farosatli, dono degan ma’nolarni bildiradi. Navoiy Farhodni o’z
ismi bilan tug’ilgan deya ta’riflaydi. Ya’ni ismining o’zi fajr, ranj, hajr,
oh, dard kabi xislatlarni o’zida yashirgan.
Majnun – “Layli va Majnun” dostonining bosh qahramoni. Bu so’z arabchadan
telba , devona, jununlangan(jinni) degan ma’nolarni bildiradi. Asl ismi Qays.
Erkin Vohidovning “Sevgi otashi” she’rida :
Ishq-u hajr olamga meros,
Bo’yla merosdir azal
Bizga Farhoddan fidolik,
Bizga Majnundan junun
degan parcha bo’lib , bunda Farhodning Shiringa qilgan fidokorligi hamda
Majnunning Layli ishqi dardida junun bo’lganligiga urg’u berilgan.
“Tuni bilan yig’labdi bulbul “ she’ridan:
Sevgi sahrosida qolmish
Necha Majnundan g’ubor,
Necha Farhod gardi yotgay
Bistunning tog’ida.
“Visol sog’inchi” she’ridan:
Gar sog’inchim sharhin aytsam
Yondirar Farhod o’zin,
Yo ochay Majnunga dardim,
Ul-ku mendan sog’rog’.

Shirin – “Farhod va Shirin” dostonida ma’shuqa obrazi.

Layli – “Layli va Majnun” dostonida ma’shuqa obrazi. Layli arabchada “tun” degan
ma’noni anglatadi.
“Samar bo’lgay” she’ridan:
Tirilsa nogahon Farhod ,
Yuzingni ko’rsa ko’zguda.
Kechib Shirinidan yuz yil
Ko’yingda darbadar bo’lg’ay.
“Lola sayli” badihasidan:
O’yladim shu tong , necha yil
Dasht-u sahrolar kezib,
Taklifi sayl aylamabdilar
Ne uchun Qays Layliga!
“Yoshlik” she’ridan:
Yoshlik ishq-u oshiqlik mayli ,
O’zi Majnun, ham o’zi Layli.