|
10. Shovurko‘l- mamlakatdagi eng baland tog‘ ko‘lidir. Ushbu ko‘l Toshkent viloyatining shimoli-sharqida joylashgan. Uning mutlaq balandligi dengiz sathidan 2754 metr. Shovurko‘l g‘ayrioddiy shaklga ega, chunki ko‘l toshning qulashi natijasida paydo bo‘lgan va shu sababli u to‘g‘onga aylangan. Ko‘l vaqti-vaqti bilan yaqin atroflarni isitadi va shu bilan botqoqli hudud yaratadi. Tashqi ko‘rinishida Shovurko‘l boshqa ko‘l bilan adashtirib bo‘lmaydi - u juda o‘ziga xosdir. Uning suvlari, ayniqsa Tallas Alatau qorli tog‘lari fonida qattiq va dahshatli ko‘rinadi.
II.Bob. O’zbekistonda ko’llardan oqilona foydalanish
2.1. Suv fondi yerlarining huquqiy holati tushunchasi va umumiy tavsifi
Suv fondi yerlariga suv ob’ektlari, gidrotexnika va boshqa suv xo‘jaligi inshootlari egallab turgan yerlar, shuningdek, suv ob’ektlari va boshqa suv ob’ektlari qirg‘oqlari bo‘ylab vakolatli davlat organlari tomonidan korxonalar, muassasalar va boshqa suv xo‘jaligi ob’ektlari tomonidan berilgan o‘tish joylari kiradi. suv xo'jaligi ehtiyojlari uchun tashkilotlar. Qarang: Uzbekiston Respublikasining Yer kodeksi, m. 77. Suv fondi yerlarining huquqiy maqomi O‘zbekiston Respublikasining bir qator qonun hujjatlarida belgilangan: Yer kodeksi, “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”, “Suv va suvdan foydalanish to‘g‘risida”gi qonunlar va boshqalar .. Mazkur qonun hujjatlari suv fondi erlari tushunchasini, foydalanish tartibi va shartlarini hamda ularni muhofaza qilish ... Suv fondi yerlarining ushbu kontseptsiyasidan kelib chiqib, ularni joylashtirishning uch turini shartli ravishda ajratish mumkin. Birinchisi, suv bilan qoplangan er, ya'ni suv osti erlari. Bularga daryolar, ko'llar, suv omborlari va boshqalar suv havzalari yerlari (pastki) kiradi.Shuni ta'kidlash kerakki, suv fondi yerlarining asosiy qismini aynan suv bilan qoplangan yerlar tashkil etadi. Bundan tashqari, suv egallagan erlarga yil davomida yoki yilning ko'p qismida suv ostida bo'lgan erlar kiradi. Sug'orish, yomg'ir yog'ishi, daryolarning toshib ketishi davrida erning qisqa muddatli suv egallashi bu toifaga kirmaydi. Vaqtinchalik sug'orish kanallari, sho'r yuvish uchun suv bosgan ekin maydonlari va vaqtincha suv bilan qoplangan boshqa yerlar ham suv bilan qoplangan yerlarga kirmaydi. Ikkinchisi - gidrotexnika inshootlari va boshqa suv inshootlari erlari. Gidrotexnika (suv xoʻjaligi) inshootlariga toʻgʻonlar, suv xoʻjaligining maʼmuriy binolari, suv nasos stansiyalari va boshqalar kiradi. Bu inshootlar egallagan yerlar ham suv fondi yerlari toifasiga kiradi. Ularni joylashtirish uchun er uchastkalarini berish kerak. Uchinchisi - suvni muhofaza qilish zonalari va qirg'oq chiziqlari. Daryolar, magistral kanallar va kollektorlar, suv omborlari va boshqa suv havzalari qirg'oqlarida, shuningdek, ichimlik va maishiy suv bilan ta'minlash, aholining tibbiy va madaniy va rekreatsion ehtiyojlarini ta'minlash manbalari, suvni muhofaza qilish zonalari va qirg'oqbo'yi chiziqlari o'rnatiladi. Suv fondi yerlaridagi asosiy iqtisodiy vazifa suvdan foydalanish va ushbu toifadagi yerlarni muhofaza qilish hisoblanadi. Shuning uchun bu yerlarning huquqiy holati suv ob'ektlarining huquqiy holatining o'ziga xos xususiyatlarini aks ettiradi. Barcha suvdan foydalanuvchilar qirg'oqlarni, suv omborlarini va suv ob'ektlarining yer uchastkalarini yaxshi holatda saqlashlari shart. Ayrim daryolar, magistral kanallar va kollektorlar, suv omborlari, boshqa suv havzalari, shuningdek, ichimlik va maishiy suv taʼminoti manbalari, aholining davolash, kurort va rekreatsion maqsadlariga xizmat qiluvchi suv obyektlari alohida muhofaza qilinadi. Ushbu maqsadlar uchun qonun hujjatlarida ushbu suv omborlari atrofida himoya zonalari tashkil etilishi nazarda tutilgan. Xususan, bunday zonalarda sanitariya zonalari tashkil etilgan. Sanitariya zonalari uchta zonaga bo'linadi, har bir zona uchun maxsus rejim o'rnatiladi. Masalan, birinchi zonada yashash va inshootlar qurish taqiqlanadi, ikkinchi va uchinchi hududlarda esa tejamkorroq rejim o'rnatiladi. Suv ta'minoti manbalarini muhofaza qilish zonalarini belgilash va ularni zonalar bo'yicha ajratish mahalliy davlat hokimiyati organlarining qaroriga muvofiq amalga oshiriladi. Suv omborlari qirg‘oqlarida yer haydash, chorva mollarini boqish, pestitsidlardan foydalanish, ishlab chiqarish korxonalarini qurish, dam olish maskanlarini yaratish taqiqlanadi. Suv fondi yerlarining huquqiy maqomining xususiyatlaridan biri shundan iboratki, bu yerlarda suv ob’ektlariga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi xo‘jalik faoliyatini, shuningdek, har qanday qurilish ishlarini olib borish taqiqlanadi. Qarang: Uzbekiston Respublikasining Yer kodeksi, m. 77. Qurilish ishlarini olib borish suvlarning ifloslanishi va ifloslanishiga olib kelishi mumkin, shuning uchun bu yerlar alohida muhofaza qilinadi. Daryolar, magistral kanallar, kollektorlar, suv omborlari va boshqa suv havzalarining qirg‘oqbo‘yi uchastkalari yer egalari va yerdan foydalanuvchilardan ekologik ehtiyojlar uchun olib qo‘yilishi mumkin. Ichki suvlar sohilida bino va inshootlarni qurish faqat tegishli organlarning roziligi bilan amalga oshiriladi. Ushbu binolar va inshootlar faqat suv xo'jaligi maqsadlariga xizmat qilishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
