Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

 
 
 
11-rasm 

---

87
 
 
 
 
12- rasm 
Yarimcho‘qqayish amortizasiya vazifasini ham bajaradi: gimnastikachi 
oldingi harakat tezligini qisman kamaytira turib, kuchlanishni oyoq uchidan oyoq 
kaftiga (oyoq kaftlarini yozish) o‘tkazish va oyoqning tizza hamda tos-son 
bo‘g‘imini bukish hisobiga tayanchga kelishini yengillashtiradi. Yugurib kelib 
bajariladigan sakrashda tayyorgarlik bosqichining fazali tuzilishi, shubhasiz 
o‘zgaradi. Shartga ko‘ra, buni 3 fazaga bo‘lish mumkin. 
Tezlikni oshirish fazasi stilistik qadamlar va irg‘ishlar bilan bajariladigan 
bir qancha yugurish qadamlarini o‘z ichiga oladi. Gimnastikachining bu vaqtda 
olgan gorizantal tezligi keyinchalik (depsinishda va sakrashda) sakrash 
balandligini ko‘tarilishi uchun ishlatiladi (11-rasm, 1-kadr). Undan keyin ikki 
oyoqda itarilib sakrashda juda aniq ko‘rinadigan depsinib sakrash fazasi keladi. Bir 
oyoqda depsinganda depsinib sakrash ifodasiz harakterga ega bo‘ladi va odatda 
yugurib kelishdagi qadamga nisbatan uzunroq bo‘ladi (12-rasm, 1-3 kadr). 
Depsinib sakrash oxirida oldinda harakatlanayotgan oyoq (yoki depsinadigan 
oyoq) oldinga chiqadi va oyoq uchidan tayanchga qo‘yiladi. Oyoqlarni gavdadan 
ilgarilatib sakraganda, sakrashni baland ijro yetishga imkon beradi. Qadamlab 
sakrashda oyoqlarni oldinga tashlanishi kam ifoda etilgan.
Sakrashda depsinib sakrash fazasining xususiyati shundaki, u joyidan 
sakrashda alohida fazani tashkil qiladigan qo‘llarni orqaga siltash harakatini o‘z 
ichiga oladi. Yugurib kelib halqa-qadam bilan sakrashda (13-rasm) qo‘llar, 
depsinib sakrash oxirida siltash uchun dastlabki holatni qabul qiladi (3-kadr). 
Shunday qilib, joyidan sakrashning tayyorgarlik bosqichi ikki harakat 
fazasidan tashkil topadi: qo‘llarni orqaga siltash va yarim cho‘qqayish fazasi. 
Yugurib kelib sakrashning tayyorgarlik harakati uch harakat fazasidan tashkil 

---

88
topgan: tezlikni oshirish, qo‘llarni orqaga siltab depsinib sakrash va 
yarimcho‘qqayish (amortizasiya) fazasi.
Sakrashning asosiy bosqichi tayanchdan depsinish bilan bog‘-liq bo‘lgan 
harakatlarni o‘z ichiga oladi. Oyoq bilan depsinish va unga bog‘liq hamma 
harakatlar sakrashning energiya hosil qiluvchi harakati hisoblanadi va bu 
gimnastikachi tanasining tayanchsiz 
5 4 3 2 1 
8 7 6
12 11 10 9