Курашиш дарслик “Akademiya” Тошкент – 2022

“IHS Global Insight”
– 1959 йилда асос солинган IHS Global Insight 
глобал ахборот ташкилоти бўлиб, у макроиқтисодиёт, мамлакатнинг 
иқтисодий соҳада таваккалчилиги ва алоҳида сектор таҳлилини қамраб 
олувчи кенг кўламли масофавий (онлайн) хизматларни тақдим этади.
Global Insight Country Risk Rating System 1999 йилдан бери фаолият 
юритиб келмоқда ва 200 дан ортиқ мамлакатларда хавфларнинг 
олти 
омил
ига асосланган таҳлилини тақдим этади. 
Улар: 
сиёсий, иқтисодий, ҳуқуқий, солиқ сиёсати ва хавфсизлик риск-
лари
.
CPI да фойдаланиладиган коррупция хавфи даражасини кўрсатувчи 
маълумотлар 
Global Insight Business Conditions va Risk Indicatorsдан
олинади.
Баҳолаш 100 дан ортиқ маҳаллий мутахассислар томонидан амалга 
оширилади, улар, шунингдек, мамлакатдаги фрилансерлар, мижозлар ва 
бошқаларнинг хулосаларига асосланади.
Рейтинглар “IHS Global Insights” экспертларининг ҳар бир мамлакат
-
даги муаммонинг қиёсий даражаси ҳақидаги тасаввурларини акс этти
-
ради.
Рейтинглар майда порахўрликдан тортиб, юқори даражадаги сиё
-
сий коррупциягача бўлган кенг доирадаги коррупциявий ҳолатларни 
баҳолайди.
Ушбу нашр экспертлари “Transparency international” учун ҳар бир 
мамлакатда чет эллик бизнес вакиллари (жисмоний ёки юридик шахсла
-
ри) давлат хизматини қабул қилиш, шартнома тузиш, импорт ёки экспорт 
қилиш, лицензия олиш ва бошқа амалиётларни амалга ошириш жараё
-
нида коррупциявий хавф-хатарларга дуч келиши юзасидан “1” баллдан 
(
салбий
) “5” баллгача (
ижобий
) баҳолайди.

---

242
Жаҳон банкининг давлат сиёсати ва институционал ривожланиш 
рейтинги
(World bank CPIA) – барча мамлакатларни 
тўртта
катта гуруҳга 
бирлаштирилган 16 та мезонга мувофиқ баҳолайди: 
Мезонлар иқтисодий ўсишни рағбатлантириш ва қашшоқликни 
қисқартириш учун муҳим бўлган омилларга қаратилган.
Банк ҳар бир мезоннинг таърифини ва ҳар бир рейтинг даражаси
-
нинг батафсил тавсифини тақдим этиш орқали ходимларга мамлакат 
фаолиятини баҳолашда ёрдам бериш учун қўлланма тайёрлаб бера
-
ди. Банк ходимлари ҳар бир мезон бўйича мамлакатларнинг ҳақиқий 
ҳолатини баҳолайдилар ва рейтингни тузиб чиқадилар.
Маълумотлар турли кўрсаткичлар, кузатувлар, мулоҳазалар, банкдан 
ёки бошқа жойлардан келиб тушган маълумотларга асосланган ҳолда 
олинади.
Жаҳон банкининг иқтисодий ўсиш ҳамда давлат сектори самарадор
-
лигини баҳолаб борувчи ҳар йиллик рейтинги мавжуд. Мазкур рейтинг 
“1” баллдан (салбий) “6” баллгача бўлган шкалада баҳоланади ҳамда 8 та 
суб-рейтингларга бўлинади.
Ўзбекистон ушбу рейтингларнинг деярли барчасида ўсишга эриш-
моқда. Жумладан, ташқи савдо рейтингида 2016 йилда 2.5 баллдан 
бошлаб, 2019 йилга қадар 4.0 баллгача, давлат қарзини бошқариш 
рейтингида 2015 йилда 4 баллдан 2019 йилда 4.5 баллгача кўтарилишга 
муваффақ бўлди.
Қолган рейтингларда (солиқ сиёсати, гендер тенглиги, давлат 
қарзини бошқариш, давлат буджетини ва молиявий барқарорлик, 
макроиқтисодий бошқарув) барқарорликни кузатиш мумкин.