Kurash turlari va uni o`qitish metodikasi

jaraynlarini tezkorligi qobiliyati; 
- mushak - harakat va fazoviy - vaqti differentsatsisiga, vaziyatni tezkor 
baholash va kerakli qarorlarni qabul qila olish psixofiziologik qobiliyatlar;  
- motivatsiya, mehnatsevarlik, qat’iyatlik,... tayyrlik. 
-  bellashuv  tajribasi,  hamkorlar  va  raqiblarga,  hakamlikning 
xususiyatlariga ko’nika bilish,  
-  sport  mahorati  darajasi  va  uni  muhim  bellashuvlar  uchun  xarakterli 
bo’lgan ekstremal sharoitlarda qo’llay bilish. 
Saralash va y’naltirishni ma’lum bosqichining vazifalari har bir ko’rsatilgan 
y’nalishlar  bo’yicha  olingan  ma’lumotlarning  o’rni  va  ahamiyatini  belgilaydi. 
Masalan,  sog’liq  xaqidagi  ma’lumot  besh  bosqichning  barchasi  uchun  bir  hilda 
muhim.  Gavdaning  tuzilishi,  asab  tizimining  xususiyatlari,  organizmning  muhim 
funktsional tizimlari imkoniyatlari va rivojlanish istiqbollari haqidagi ma’lumotlar, 
yosh  sportchini  ma’lum  sport  turiga  layqati  kelajak  mutaxassisligi 
aniqlanaytganda,  ko’p  yillik  tayyorlov  jarayni  yo’naltirilaytganda  ayniqsa  muhim 
bo’ladi.  Sport  natijalari  darijasi,og’ir  sharoitlarda  yuqori  ko’rsatkichlarga  erisha 
bilish  qobiliyati,  bellashuv  tajribasi,  ma’lum  musobaqalarning  sharoitga  ko’nika 
bilish  qobiliyatlari  to’rtinchi  va  beshinchi  bosqichlarda  hal  qiluvchi  ahamiyatga 
ega. 

---

Insonning  harakat  faoliyati  ko’p  jihatdan  genetik  negizga  ega,  bu  ayniqsa 
sportda  yaqqol  ko’rinadi.  Genlarning  katta  o’rin  egallashi  tabiydir,  chunki  gen 
organizmning  barcha  kimyviy  reaktsiyalarini  boshqarib  va  uning  belgilarini 
aniqlagan holda,  ma’lum oqsil, ferment va boshqalarning sintezi jarayniga zamin 
yaratadi. 
Genlarning  ajoyib  xususiyati,  ularning  avloddan  avlodga  o’tganda 
(o’zgarmasligi)  va  xuddi  Shu  vaqtda  mutatsiyalarga-organizmning  genetik 
o’zgaruvligining  manba’si  bo’lgan  nasliy  o’zgarishlarga  moyilligidir.  Shunday 
qilib,  sportda  saralash  va  yo’naltirilishi  uchun  sportchi  organizmining  genotipini 
kelajakda  sport  natijalariga  erishish  istiqbollarini  aniqlash  muxim  o’rin  tutadi. 
Xususan,  insonning  marfofunktsional  belgilrini  meroslash,harakat  funktsiyalarini 
ko’rsatkichlar,  genotilni  insonning  sifatlariga  ta’siri,  ushbu  ko’rsatkichlarning 
nisbatida oilaviy o’xshashlikning mavjudligi kabilarni aniqlash dolzarb masaladir. 
O’tgan  o’n  yilliklar  davomida  olib  borilgan  ko’p  sonli  tadqiqotlar,  nasl  va 
tashqi  muhit  ta’siri  ostida  shakllangan  organizm  xususiyatlari  sifatidagi  sportchi 
fenotipiningt  shakllanishiga  genotik  katta  ta’sir  o’tkazishini  ko’rsatadi.  Insonini 
morfofunktsional belgilari va harakat sifatlarini nasldan naslga o’tishi to’g’risidagi 
umumiy tasavvurlarni jadvaldagi ma’lumotlar berishi mumkin.