Ку 7. Жонибоева Ситора мавзу. Иш хақини ташкил этиш ва уни ислох этиш

Иш хақи аккорд турини тушунтириб беринг

Жавоб: Аккорд тизим, қатъий белгиланган иш ҳажми ва уни бажариш муддати учун иш ҳақининг миқдори белгиланади. Акорд тўловининг ҳажми амал қилаётган ишлаб чиқариш “вақт” меъёрлари, тайёрланган маҳсулот бирлигининг нархлари, уларнинг умумий ҳажми асосида белгиланади. Меҳнат тўловининг акорд тизими вазифани бажариш муддатини қисқарилиши ва бошқа сифат кўрсаткичлар учун мукофотлаш билан бирга қўлланилади. Мукофотлашнинг шароити ва қатъий ҳажми корхона амал қилаётган мукофотлаш ҳолати билан белгиланади. Меҳнат тўловининг бу тизими агар вагонларни “дорихона омборларида” дарҳол бўшатиш керак бўлса, коммуникация қурилмаларини аварияларини олдини олиш ёки қайтариш керак бўлса, қуриш ва шу каби ишларни бажариш керак бўлса қўлланилади.

6. Иш хақига қандай бозор омиллари таъсир кўрсатади
Жавоб: Бозор иқтисодиёти шароитида иш ҳақи хажмига бир қатор бозор омиллари (товарлар ва хизматлар бозорида талаб ва таклиф ўзгаришлари, меҳнатга бўлган талаб нархининг ўзгарувчанлиги, истеъмол товарлари ва хизматлар нархи ўзгариши ва бошқалар) ва бозордан ташқари омиллар таъсир кўрсатади, бу нобозор омиллар деб юритилади , бу омиллар натижасида меҳнатга ҳақ тўлашнинг муайян даражаси вужудга келади.


3-ТОПШИРИҚ.
Жадвалда етишмаётган маълумотларини мос равишда киритинг.
КИШИ ЖОН БОШИГА ТЎҒРИ КЕЛАДИГАН ЭНГ ЮҚОРИ ДАРОМАДГА ЭГА БЎЛГАН ДАВЛАТЛАР ВА ҲУДУДЛАР


(2018 йил)

ЎРНИ	МАМЛАКАТЛАР	ДАРОМАДИ ($)
1	Shvetsariya	83580
2	Norvegiya	80790
3	Makao	78320
4	Lyuksemburg	77820
5	AQSH	62850
6	Qatar	61190
7	Daniya	60140
8	Irlandiya	59360
9	Singapur	58770
10	Shvetsiya	55070
11	Avstraliya	53190
12	Niderlandiya	51280
13	Gonkong	50310
14	Avstriya	49250
15	Finlandiya	47820
136	O’zbekiston	2020

1. Иш ҳақи нима?
а) ишчи кучининг қиймат эквиваленти;
б) товар ишлаб чиқаришга кетган моддий харажатлар мажмуаси;
в) товар ишлаб чиқаришга кетган ишчи кучи харажатлари;
г) тариф ставкаси бўйича тўланадиган ойлик маоши.


2. Иш ҳақининг асосий шакллари қайсилар?
а) ишбай, ишбай-мукофот, аккорд;
б) ишбай ва вақтбай;
в) вақтбай, вақтбай-мукофот, жамоа;
г) ягона тариф тизими бўйича ва тарифсиз.


3. Ўзбекистонда иш ҳақининг тариф сеткаси нечта разряддан иборат?
а) 22
б) 24
в) 20
г) 28


4. Ишбай иш ҳақи шаклда ҳақ тўлаш қанақа бўлади?
а) бир дона маҳсулотга кетган вақтга қараб;
б) ишчи кучининг сарфига қараб;
в) иш берувчиинг харажатига қараб;
г) ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдорига қараб.


5. Вақтбай иш ҳақи шаклда ҳақ тўлаш нимага асосланиб амалга оширилади?
а) вақт сарфига қараб;
б) ишчи кучининг сарфига қараб;
в) иш берувчининг харажатига қараб ;
г) бажарган ишининг миқдорига қараб.


5. Бозор иқтисодиёти шароитида иш ҳақи қандай усулда тартибга солинади?
а) талаб ва таклиф механизми орқали, шунингдек давлат кафолатлари орқали;
б) бозор механизми орқали?
в) давлат орқали?
г) ижтимоий ҳамкорлик йўли билан.


6.Номинал иш ҳақи нима?
а)қўлга тегадиган иш ҳақи;
б)тегишли хужжатга имзо қўйиб олинадиган иш ҳақи;
в)солиқлар олинмаган иш ҳақи;
г)иш ҳақини тўловга қобиллиги.


7.Реал иш ҳақи нима?
а)қўлга тегадиган иш ҳақи;
б)солиқлар олинмаган иш ҳақи;
в)иш ҳақини тўловга қобиллиги;
г)солиқлар олингандан сўнг қолган иш ҳақи.


8.Меҳнатга ҳақ тўлашни ташкил этиш элементларига нималар киради?
а)меҳнатни нормалаш, тариф тизими
б)тариф тизими, иш ҳақи шакллари
в)иш ҳақи шакллар, меҳнатни нормалаш
г)лавозим маошлари, тариф сеткаси, тариф ставкаси
9. Меҳнатга ҳақ тўлашнинг ишбай-аккорд шакли қайси тармоқларда кенг қўлланилади?
а)саноат, қишлоқ хўжалиги;
б)савдо, хизмат кўрсатиш;
в)қишлоқ хўжалиги, қурилиш;
г)хизмат кўрсатиш, қишлоқ хўжалиги.