Kristallarning sohaviy nazariyasi

Metellar, yarim o‘tkazgichlar va dielektriklar.

• Davriy jadvalda litiyning kimyoviy belgisini toping; litiydan neongacha atom yadrosi zaryadi tabiiy ravishda oshadi. Ikkinchi qatlam asta-sekin elektronlar bilan to'ldiriladi. Ikkinchi qavatdagi elektronlar sonining ko'payishi bilan elementlarning metall xossalari asta-sekin susayib, o'rnini metall bo'lmaganlar egallaydi. Uchinchi davr, ikkinchisi kabi, elektronlar tashqi elektron qatlamining s-pastki sathida joylashgan ikkita element (Na, Mg) bilan boshlanadi. Keyin oltita element (Aldan Argacha) ergashadi, ularda tashqi elektron qatlamining p-pastki qavati hosil bo'ladi. Ikkinchi va uchinchi davrlarning mos keladigan elementlarining tashqi elektron qatlami tuzilishi o'xshash bo'lib chiqadi. Boshqacha qilib aytganda, yadro zaryadining oshishi bilan atomlarning tashqi qatlamlarining elektron tuzilishi vaqti-vaqti bilan takrorlanib turadi. Agar elementlar tashqi energetik darajalarni bir-biriga o'xshash tarzda joylashtirgan bo'lsa, unda bu elementlarning xossalari o'xshashdir. Masalan, argon va neonning har biri tashqi darajadagi sakkiztadan elektronni o'z ichiga oladi va shuning uchun ular inert, ya'ni deyarli kimyoviy reaktsiyalarga kirishmaydi. Erkin shaklda argon va neon monatomik molekulalarga ega bo'lgan gazlardir. Lityum, natriy va kaliy atomlarining har biri tashqi darajada bitta elektronni o'z ichiga oladi va shu kabi xususiyatlarga ega, shuning uchun ular davriy tizimning bir guruhiga joylashtirilgan. 1. Yadro zaryadini oshirish tartibida joylashtirilgan kimyoviy elementlarning xossalari vaqti-vaqti bilan takrorlanib turadi, chunki elementlar atomlarining tashqi energiya sathlari tuzilishi vaqti-vaqti bilan takrorlanib turadi. 2. Bir davr ichida kimyoviy elementlar xossalarining silliq o'zgarishini tashqi energiya darajasida elektronlar sonining asta-sekin ko'payishi bilan izohlash mumkin. 3. Bir oilaga mansub kimyoviy elementlarning xossalari o'xshashligining sababi ularning atomlarining tashqi energiya darajalarining bir xil tuzilishida yotadi.