Kristalda rentgen nurlarining difraksiyaSI

Kristallarni  aylantirish  usuli.  Monokristall  ma’lum  bir  o’q  atrofida 

aylantiriladi  va  unga  rentgen  nurlarining  monoxromatik  to’plami  yo’naltiriladi. 

Bunda  Bregg  ifodasiga  kiruvchi 



  burchak  o’zgaradi.  Difraksiya  maksimumlari 

Laue  difraksion  konuslarining  pardaning  silindrik  yuzasi  bilan  kesishganda  yuz 

beradi.  Natijada  6  -  rasmda  ko’rsatilganidek  difraksion  tasvir  olinadi.  Bu  usulda 

asosiy  qiyinchilik  bitta  nuqtada  turli  difraksion  tartiblarni  o’zaro  ustma  ust 

tushushidan kelib chiqadi. 

Debay  –  Sherrer  usuli.  Bu  usulda  monoxromatik  nurlanish  ishlatiladi  va 

burchak  o’zgartiriladi.  Bu  ko’p  miqdordagi  tasodiy  yo’nalishlarga  ega  mayda 

5 – расм. Лауэграмма 

6 – расм. Кристаллни тебрантириш усули ѐрдамида олинган тасвир. 

---

kristallardan  tashkil  topgan  polikristall  namunadan  foylanish  orqali  erishiladi. 

Mayda  kristallar  orasidagi  Bregg  shartini  qanoatlantiruvchilari  bo’ladi. 

Difraksiyalangan  to’plam  konus  hosil  qilib,  uning  o’qi  rentgen  nuri  to’plami 

bo’ylab  yo’nalgan  bo’ladi.  Bunday  usul  bilan  olingan  debayegramma  7  –  rasmda 

keltirilgan. U panjara doimiy d haqida aniq ma’lumotni o’z ichiga oladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7 – расм. Дебаеграмма.