Kristalda rentgen nurlarining difraksiyaSI

Strukturani  tadqiq  etishning  tajribaviy  usullari.  Rentgen  nurlari 

difraksiyasini  yorituvchi  Bregg  qonuni 



  va 



  ning  qiymatlarini  bir  biriga  mos 

kelishini  talab  qiladi.  Bregg  qonunini  qo’llanish  sohasini  aniqlash  uchun 



  va 



 

larning keng oraliq qiymatlarida tajribaviy tekshirish kerak bo’ladi. 

Difraksiya  hodisani  qo’llanilishiga  asoslangan  kristallarni  strukturaviy 

taxlilining standart usullari quyidagilardir: 

4  –  расм.  Умумий  R  тўғри  чизиққа  эга  бўлган  a,  b,  c  ўқли  учта 

конуснинг кесишига муофиқ келувчи Лауэ тенгламасининг умумий ечими. 

 

---

Laue  usuli.  Monokristall  ushlagichga  qo’zg’almas  o’rnatiladi  va  unga 

ma’lum  qiymat  oralig’ida  uzluksiz  taqsimlangan  to’lqin  uzunlikdagi  rentgen 

nurlari to’plami yo’naltiriladi. Difraksiya kristall tekisliklari orasidagi masofa d va 

tushush burchagi 



 Bregg qonunini qanoatlantiruvchi ma’lum bir 



 qiymatida yuz 

beradi.  5  –  rasmda  Lauegramma  keltirilgan.  Bu  yo’l  bilan  olingan  lauegramma 

difraksiyalangan  to’plam  yo’nalishi  haqida    fikrlash  imkonini  beradi.  Bunga 

bog’liq ravishda kristall tekisliklarining yo’nalishi, u esa o’z navbatida kristallning 

simmetriyasi, yo’nalishi va nuqsonlar haqida ma’lumot beradi.