Kreditning mohiyati

Iqtisodchi olimlarning kredit atamasiga sharhlari:

• Shegorsova V.A ning darsligida “Kredit-qaytarish va to’lov sharti bilan qarzdorga vaqtinchalik foydalanish maqsadida pul mablag’iyoki moddiy buyum ko’rinishida berish jarayonida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlar tizimidir” deya ta’rif keltirgan
• Professor O.I.Lavrushin ta’riflashicha esa, kredit-ijtimoiy munosabatlarining bir ko’rinishi bo’lib, iqtisodiy kategoriyadir

• O’zbekiston iqtisodchisi….

Sh.Abdullaeva darsligida: “Kredit-bu vaqtincha bo’sh turgan pul mablag’larini pul egasi yoki boshqalar tomonidan ma’lum muddatga, haq tolash sharti bilan qarzga olish va qaytarib berish yuzasidan kelib chiqqan iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir ” tarzida ta’rif berilgan

Bozor sharoitida kreditning zarurligini ko’rsatuvchi omillar:

• kredit munosabatlarida ishtirok etuvchi tomonlarning iqtisodiy manfaatdorligini ta’minlanishi
• iqtisodiyotda vaqtinchalik bo’sh pul mablag’lar ssuda kapitali sifatida jamg’arilib, tegishli maqsadlarga yo’naltiriladi
• iqtisodiyotda ishlab chiqarish siklining davriyligi
• ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonida qo’shimcha moliyaviy resurslarga bo’lgan extiyojning asosiy qismi kreditlar orqali qondiriladi

KREDIT SUBYEKTI

Kredit munosabatlarining vujudga kelishida, shuningdek, uning mohiyatini ochib berishda kredit subyektining mohiyati ham alohida o’rin tutadi

Kreditning subyekti mohiyati bir-biriga bog’liq bo’lgan:

1.“Kreditor”-kredit beruvchi

2. “Debitor”-(kredit oluvchi) munosabatlarida namoyon bo’ladi

Kreditor-kredit munosabatlarini tashkil etishda kredit beruvchi sifatida maydonga chiqadi.

Kreditorlar pul mablag’larini vaqtinchalik foydalanishga beruvchi subyektlar hisoblanadi+

Kreditor kredit sifatida beradigan pul mablag’lari va jalb qilingan mablag’lari hisobidan shakllantiradi.

Kreditor subyektlar ichida, tijorat banklari nafaqat o’z mablag’lari hisobidan, balki chetdan jalb qilingan mablag’lar hisobidan kreditlar beradi.

Mablag’lari jalb qilishning turli yo’llari mavjud bo’lib, bozor iqtisodiyoti sharoitida aksiyalar, obligatsiyalarni muomalaga chiqarish hamda aholi va tadbirkorlarning pul mablag’larini jalb etish asosida amalga oshirish samarali yo’llaridan biri hisoblanadi.

KREDIT OBYEKTI

Moliyaviy terminologiyada kredit munosabatlarining obyekti bu ssuda kapitali hisoblanadi.

Ssuda kapitali-foizlar shaklida belgilangan haq evaziga qaytarish asosida vaqtincha foydalanishga beriladigan mablag’lar yig’indisidir.+

KREDITNING FUNKSIYALARI VA TAMOYILLARI

Kreditning tovar-pul munosabatlari va ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlardagi ishtirokigako’ra funksiyalari:

• qayta taqsimlash funksiyasi
• muomala jarayonini tezlashtirish funksiyasi
• pullarni muomalaga chiqarish va naqdlashtirish funksiyasi hamda pul kapitalini jamg’arish va markazlashuvini jadallashtirish funksiyalari