Кредитга лаёқатлилик таҳлили

Кредитга қодирлик кўрсаткичлари ва

уларнинг нисбий ифодалари

• Сўнги пайтларда олинган кредит ресурсларининг ўз вақтида қайтмаслик ҳолларига молия институтлари томонидан кўп дуч келинмоқда. Шу сабабли корхоналарнинг кредитга лаёқатлилигини таҳлил этишда, молиявий ҳолат таҳлилида қўшимча тарзда қуйидаги мавзуларни ўрганиш тавсия этилади:
• корхоналарнинг рентабеллик даражаси;
• айланма мабалағларнинг ҳолати;
• ўз маблағларини ҳажми, уларнинг асосий ва оборот капиталидаги иштироки;
• ишлаб чиқарилган ва сотилган маҳсулотларни ўсиш даражалари;
• тўлов муддати келган ва ўтиб кетган дебиторлик ва кредиторлик мажбуриятларининг ҳолати;
• фирма ва компанияларнинг пул ва қимматли қоғозларининг мавжудлиги.

• Амалиётда мамлакатимиз тижорат банклари томонидан хўжалик юритувчи субъектларга узоқ ва қисқа муддатли кредитларни беришда ўрганиладиган кўрсаткичлар тизимига 5 та гуруҳ кўрсаткичлари киритилади:
• 1.Тўлов лаёқати ва ликвидлилик коэффицентлари
• 2.Иш активлиги коэффицентлари
• 3.Молиявий левериж коэффициентлари
• 4.Рентабеллик коэффициентлари
• 5.Қарзни коплашни тавсифловчи коэффициентлар

• Муаллифлар Вахобов А.В. ҳамда Ибрагимов А.Т. лар томонидан чоп этилган “Молиявий таҳлил”, “Молиявий ва бошқарув таҳлили” дарслигида корхона тўлов лаёқатига шундай таъриф берилади.
• “Тўлов қобилияти дейилганда, хўжаликнинг муддати келган тўлов мажбуриятларини бажариш учун зарур бўлган маблағларни етарли ёки камчилигини аниқлаш тушунилади

• Муаллифлар; Хасанов Н., Нажмиддинов С. лар томонидан чоп этилган “Корхона молиявий ҳолатини баҳолаш” деб номланган ўқув қўлланмасида “тўловга қобиллик-корхонанинг тўлов имкониятларини, яъни унинг оборот маблағлари қанчалик қисқа муддатли мажбуриятларни қоплашини ҳарактерлайди” дейилади.
• Профессор М. Пардаев томонидан тўлов қобилияти деганда хўжалик юритувчи субъектда белгиланган муддатларда тўлашни талаб қилувчи кредиторлик қарзлари юзасидан ҳисоб-китоб қилиш учун етарли миқдорда пул маблағлари ва уларнинг эквивалентлари борлиги тушунилади.

• Ликвидлилик билан тўлов қобилияти бир-биридан фарқ қилади. Ликвидлилик қарзларни тўлаш учун маблағлар мавжудлигини кўрсатса, тўлов қобилияти - қарзни узиш имконияти борлигини кўрсатади.

• Фирма ва компанияларни тўлов лаёқатини ҳарактерловчи кўрсаткичларга қуйидаги кўрсаткичлар киритилади:
• -Мутлақ тўлов лаёқати;
• -Оралиқ тўлов лаёқати;
• -Жорий (умумий) тўлов лаёқати.