Креатив ва танқидий фикрлашнинг мазмун- моҳияти ва асосий тамойиллари

Қўрқувлардан халос бўлиш. Кўпинча танқидий фикрлашга турли қўрқувлар салбий таъсир кўрсатади. Қўрқувларни енгиш учун мотивацияловчи китоблар, мақолалар ва буюк инсонлар тарихини ўқинг. Бу

сизга тўғри мўлжал танлаш ва буюк инсонлар мисолида илҳомланишга ёрдам беради.

КРЕАТИВ ВА ТАНҚИДИЙ ФИКРЛАШДА ЖАҲОН СТАНДАРТЛАРИДАН КЕНГ ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ

Креатив фикрлашни ривожлантириш унга халал берадиган тўсиқларни бартараф этишни талаб этади:

• 
  конформизм - бошқаларга ўхшаш истаги, ўз фикрини баён қилишдан, кулгули кўринишдан қўрқиш, бошқаларнинг фикрига қўшилишнинг қулайлиги;
  
• 
  ташқи ва ички цензура - шахснинг ички “мени”нинг кучлилиги оқибатида онгли ёки онгсиз равишда ноанъанавий, ноодатий фикрларни бостириш;
  
• 
  фикрлашнинг қотиб қолганлиги – анъанавий таълимнинг таъсири натижасида қолипли фикрлаш, масалаларни стандарт усуллар билан ечишга уриниш;
  
• 
  таъсирчан фикрлар – жавобни тезкор топиш истаги, кучли мотивация туфайли ўйлаб кўрилмаган ечимларни бериш;
  
• 
  билиш жараёнидаги худбинлик – бир нуқтаи – назардан иккинчисига ўтишнинг қийинлиги.
  

Ушбу тўсиқларни бартараф этишда қуйидаги дунё миқёсида кенг қўлланилаётган техникалардан фойдаланиш самара беради. Боб Эберле томонидан 1997 йилда ишлаб чиқилган “SCАМРER” усули янги ғояларни юзага келтиришни стимулловчи маълум бир саволларни қўйиш схемасидир, бошқача қилиб айтганда – бу креативлик услуби, ўрганилаётган муаммонинг хусусиятлари устида мустақил ишлашни баён қилувчи сўзларнинг бош ҳарфларидан иборат аббревиатура ҳисобланади.
Substitute – алмаштириш (таркибий қисмлар, маънолар, қоидалар, элементлар, материал, тузилиш, жараёнлар, инсонлар, номлар, муносабатлар), саволлар: “қандай қилиб”, “нима билан”, “имкони борми”?
Combine – бирлаштириш (бошқа тизимларнинг элементлари, бошқа функицялар, маънолар, натижалар, қўллаш соҳалари, қисмлар ва ҳ.к.), саволларлар: “нима бўлиши мумкин”, “имкони борми, “қандай қилиб”, “қайсилар”?
Adapt – мослаштириш (янги элементлар, функициялар, аналоглар, нусхалар, ғоялар, бошқа контекст, бошқа қўлланиш соҳалари, тайёр ечимлар), саволлар: “бу нима”, “нимага эга бўлиш мумкин”, “нимани ва кимдан”, “имкони борми”, “мавжудми”, “яна қандай”?
Modify/Magnify – модификациялаш, катталаштириш, урғу бериш (ҳажм, шакл, ўлчам, таркиб, ранг, қаршилик,самарадорлик, ғоя, концепция, функция ва ҳ.к.), саволлар: “нима”, “нима ва қандай”, “қайсилар”, “қайсилар ва қандай”, “имкони борми”, “нимада”?