Kreativ 2020. indd

DOMENNING UMUMIYLIGI YOKI OʻZIGA XOSLIGI
17. 
«Domen» deganda «sanʼat, adabiyot, tarix yoki astronomiya kabi 
ilmning har qanday muayyan sohasi» yoki «muayyan ilm sohasi asosida 
yotadigan va uni qo‘llab-quvvatlaydigan reprezentatsiyalar turkumi» 
tushuniladi (Baer, 2011 [27]). Tadqiqotchilar ijodkorlik qobiliyati sohaga 
xos yoki xos emasligi to‘g‘risida koʻp bahslashganlar: ijodkor inson barcha 
sohalarga kreativ yondashadimi yoki faqatgina muayyan faoliyatgami? 
Ijodkorlik mohiyati borasidagi bu munozara mantiqan kreativ fikrlashga 
ham taalluqli: ilm-fandagi kreativ fikrlash sanʼatdagi ijodiy fikrlashdan 

---

12
13
farqlimi? Ilmiy hodisani tushuntirib berish uchun osonlikcha gʻoya bera 
oladigan insonlar xuddi shunday osonlik bilan hikoya uchun ham gʻoya 
beraoladimi?
18. 
Kreativ fikrlash testlarining birinchi avlodi domenning umumiyligi, 
yaʼni har qanday sohadagi ijodkorlikning umumiy xususiyatlari mavjudligi 
haqidagi g‘oyaga asoslangani (Torrance, 1959 [7]) kabi tadqiqotchilar 
ijodkorlikni baholaydigan sinovlarda shaxsning natijalari umumiy-
lashtirilishi mumkinligini, bir sohadagi kreativlik ikkinchi sohaga ham 
oʻtkazilishi mumkinligini taxmin qilganlar. Lekin soʻnggi tadqiqotlar bu 
da’volarni rad etmoqda. Ushbu tadqiqotlar yo ijodkorlik uchun zarur boʻlgan 
qobiliyat va koʻnikmalar domenga bog‘liq boʻlib, domendan domenga ajralib 
turishini taʼkidlamoqda (Baer, 2011 [27]), yoki ikki yondashuvning qisman 
jamlagan ijodkorlik modellarini taqdim etmoqda (masalan, Kaufman va 
Baer (2005 [28])).