Kraxmalni qandlashtirish usullari. Donli xom ashyolarni pishirish texnologiyasi

Xom-ashyoni chala pishirish. Don uni va suv aralashtiriladi. Uning nisbati shunday olinadiki aralashma bir xil quyuqlikda bo‘lishi kerak. Buning uchun harorat 50°C dan oshmagan holda aralashtiriladi. To‘liq bo‘kish va kleystrilizatsiyaga yo‘l qo‘yish kerak emas.
Chala pishirishdan asosiy maqsad purkash natijasida chiqayotgan suv bug‘ini samarali ishlatishdan iborat.
Agar bakterial α-amilaza ishlatiladigan bo‘lsa aralashma 95-98°C gacha qizdiriladi va 15-20 min ushlanadi.
Chala pishirilgan aralashmani pishirish. Pishirish jarayonida aralashma bug‘ bilan aralashtiriladi va uzluksiz oqimda ma’lum haroratda ushlanadi. Massa bir xil qizdirilishi kerak.
Pishirilgan massani purkash. Purkash natijasida pishirilgan massadan bug‘ ajratiladi. Bug‘ separatorida bu jarayonni to‘liq ketishiga imkon yaratadi. Ajralayotgan ikkilamchi bug‘ xom-ashyoni chala pishirishida ishlatiladi.
UkrSSITI (Ukraina spirt sanoati ilmiy tekshirish instituti) moslamasida pishirish texnologiyasi.
Separatorda tozalangan don, elivator orqali avtomat torozga tushadi. Undan so‘ng bunker va taqsimlagich orqali bolg‘ali maydalagichga beriladi.
Maydalagichda 1mm elakdan o‘tadigan darajada (50-60%) maydalaniladi. Maydalangan don aralashtirgichga tushadi va suv bilan aralashtiriladi. Donni suvga nisbatan 1:2,5 dan 1:3,5 gacha, harorat esa 40-50°C bo‘ladi. Aralashtirgich valini tezligi 30-40 aylanma/min bo‘ladi. Maksimal harorat 75-85°С bo‘ladi va 5-7 min ushlanadi.
Agar amiloza qo‘llanilsa 95°C da 15 min ushlanadi. Chala pishirilgan aralashma plunjerli nasos orqali qizdiruvchi moslamaga beriladi va 138-140°C qizdiriladi, so‘ngra pishirish kolonnasiga beriladi. Agar makkajo‘xori uni ishlatilsa harorat 144-150°C gacha qizdiriladi. Agar kartofel ishlatilsa, u yuviladi, avtomatik torozga, undan keyin bunkerga tushadi. Bolg‘a tipidagi maydalagichdan o‘tib, hosil bo‘lgan massa aralashtirgichga tushadi. 1 kg kartofel massasiga 0,2 dan 0,5 litrgacha suv beriladi. Massa 45°C ga qizdiriladi va plunjerli nasos orqali 138°C qizdirilib pishirish apparatiga beriladi.
6-rasm. Ukraina spirt sanoati ilmiy tekshirish instituti (Ukrssiti) uskunasida pishirish:
1 – kovshli elevator; 2 – havo-g'alvirli separator; 3 – oraliq idish; 4 – avtomatik tarozi; 5 – valkali stanok; 6 – aralashtirgich; 7 – plunjerli nasos; 8 – "quvur ichidagi quvur" turidagi isitgich; 9 – kontaktli qizdirish uskunasi; 10 – quvurli pishirish qozoni; 11 – bug'separatori-saqlagich; 12 – bosimni boshqarish klapani; 13 – haroratni me'yorlagich
Isitgichda 75-85ºC haroratgacha isitilgan aralashma kontaktli qizdirish uskunasiga kelib tushadi. Don va suv aralashmasi ushbu uskunada o'tkir suv bug'i yordamida 168-170ºC gacha (makkajo'xorini qayta ishlashda 175-180ºC gacha) isitiladi. Ta'kidlash lozimki, 170-175ºC haroratgacha qizdirish uchun 0,8 MPa bosimga ega bo'lgan bug‘ bo'lishi lozim. Agar zavodda bunday yuqori bosimli bug'ni hosil qilishga imkon bo'lmasa 158-162ºC haroratgacha qizdirish bilan chegaralanish mumkin.