|
KO’ZNING KO’RISH FIZIKASI Tayyorladi: O’runov I. Qabul qildi: Xamidjonov J. Reja:
Ko’zning tuzilishi
Ko’zning funksiyasi va fizik xususiyatlari
Ko’zning ko’rish maydoni
Ko’rish gigiyenasi va ko’rish funksiyasining buzilishi
Ko’zning tuzilishi 1-rasm.Ko’z soqqasi: 1-koz soqqasing oq pardasi, 2-ko’z soqqasining shox pardasi,3-ko’zning qon tomir pardasi, 4-ko’zning rangli pardasi, 5-ko’zning suyuqlik bilan to’lgan oldingi bo’shlig’i, 6-ko’z qorachig’i, 7-ko’z gavhari, 8-gavharni o’rab turuvchi kipriksimon muskul,9-shishasimon tana, 10-ko’zning to’r pardasi, 11-ko’rish nervi. Ko’zning tuzilishi Ko`z soqqasi diametri chaqoloqlarda 16 mm, kattalarda esa 24 mm chamasida bo`ladi. Ko`z soqqasining o`sishi va rivojlanishi 5 yoshgacha tеz ya'ni intеnsiv kеchadi. 9-12 yoshda sustlasha boshlaydi. Sklеra yoki oqsil pardaning qalinligi 1 mm chamasida bo`lib rangi oq bir qismi qovoqlar ostidan ko`rinib turadi. Ko’zning tuzilishi - Ko’z soqqasining devori birbiriga zich taqalib turgan 3 ta pardadan iborat: Ko’zning tashqi — fibroz pardasi ikkiga boʻlinadi: orqada sklera yoki oqsil parda — eng qalin parda, u tayanch va himoya vazifasini oʻtaydi; oldinda mugoʻz parda — yaltiroq, gumbazcha shaklidagi parda oqsil parda doirasiga soat shishasidek joylashgan. Oq fibroz parda tagida qon tomirlarga boy tomirli parda joylashadi.
Ko’zning tuzilishi Ko’zning tuzilishi - Yorugʻ sezgir ichki parda — toʻr parda Ko’zning sezuvchi (retseptor) apparati boʻlib, 10 qanatdan tuzilgan; bulardan eng muhimi koʻrish hujayralari —tayoqcha va kolbacha hujayralar qanati yorugʻni sezishdan tashqari, rangni ham ajratadi. Koʻz yoshi koʻz soqqasi va qovoqlarning shilliq pardasini namlab turadi. Qovoqlar2 ta teri burmasidan iborat boʻlib, ichida zich biriktiruvchi toʻqima va Ko’zni yumuvchi doira muskullar bor. Qovoqlarning chetida kipriklar (yuqori qovoqda 100—150 ta va pastki qovoqda 50—70 ta) oʻsadi. Kipriklar Ko’zni yot jismlar(chang zarralari) tushishidan saqdaydi.
2-rasm.Ko’zning tuzilishi Ko’zning funksiyasi Ko’zning funksiyasi - Koʻrish jarayoni tashqi dunyodagi narsalardan qaytadigan yoki sochiladigan yorugʻlik nurlarining Ko’zga taʼsir etishiga asoslanadi. Mohiyati shundan iboratki, tashqi dunyodagi narsalardan koʻzga keluvchi yorugʻlik nurlari koʻzning tiniq muhitlari (mugoʻz parda, suyuqlik, gavhar va shishasimon tana) orqali oʻtib va ularda sinib, toʻr pardaga toʻshadi va uning hujayralari (tayoqchalar va kolbachalar)da fotokimyoviy reaksiyani vujudga keltiradi (oʻsha hujayralarda yorugʻ sezgir moddalar parchalanadi), natijada yorugʻlik energiyasi nerv impulsi (qoʻzgʻalish)ga aylanadi, bu impuls toʻr pardadan bosh miyadagi koʻrish yoʻli orqali bosh miya poʻstlogʻining ensa qismlaridagi koʻrish markazlariga boradi, yorugʻlik taʼsirlari ana shu markazlarda muayyan obrazlar sifatida idrok etiladi.
3-rasm. Ko’rish funksiyasi Ko’zning funksiyasi - Ko’z bajaradigan funksiyasiga ko’ra ikki qismdan iborat:
- 1-Ko’zning optik sistemasi; 2-Retseptor qismi;
Ko’zning funksiyasi Ko’zning funksiyasi Ko’rishning fizik xususiyati - Aslida inson ko’zidan o’tgan nur teskari, kichiklashgan haqiqiy bo’ladi. Lekin inson miyasi tasvirni to’g’ri shaklda ko’rishni ta’minlab beradi:
Fokus oralig`i 50 sm bo`lgan linzaning nur sindirish kuchi 2 dioptriyaga (2D ga) tеng bo`ladi. Shox pardaning nur sindirish kuchi 43D, gavharing nur sindirish kuchi kamroq bo`lib, o`zgarib turadi. Ko`zning butun optik sistеmasini nur sindirish kuchi uzoqka qaraganda 58D yaqin masofada esa — 70D. Narsalarning tasviri to`r pardaga kichkina va tеskari bo`lib tushadi. Narsa ko`zdan qancha narida tursa, to`r pardadagi tasviri shuncha kichik bo`ladi va aksincha narsa ko`zga qancha yaqinroq tursa to`r pardadagi tasvir o`shancha katta bo`ladi. - Fokus oralig`i 50 sm bo`lgan linzaning nur sindirish kuchi 2 dioptriyaga (2D ga) tеng bo`ladi. Shox pardaning nur sindirish kuchi 43D, gavharing nur sindirish kuchi kamroq bo`lib, o`zgarib turadi. Ko`zning butun optik sistеmasini nur sindirish kuchi uzoqka qaraganda 58D yaqin masofada esa — 70D. Narsalarning tasviri to`r pardaga kichkina va tеskari bo`lib tushadi. Narsa ko`zdan qancha narida tursa, to`r pardadagi tasviri shuncha kichik bo`ladi va aksincha narsa ko`zga qancha yaqinroq tursa to`r pardadagi tasvir o`shancha katta bo`ladi.
Ko’rishning fizik xususiyati Ko’zning ko’rish maydoni Ko’zning ko’rish maydoni Ko`rish a'zosi funktsiyasining buzilishi. 4-rasm. Uzoqdan va yaqindan ko’rish reaksiyasi. Ko`rish a'zosi funktsiyasining buzilishi. - Daltonizm kasalligi erkaklar orasida 8 % ayollarda esa 0,5 % ni tashkil etadi. Irsiy kasallikdir.Ikki ko`z bilan ko`rish. Ikki ko`z bilan ko`rish charchashni kamaytiradi, chunki narsani turli nuqtalari bir gruppa rеtsеptorlar yordamida ko`riladi, shu vaqtda bioximik rеatsiya qayta tiklanadi. Narsalarni ikki ko`z bilan ko`rish bir ko`z bilan ko`rish maydoniga nisbatan kеngroq bo`ladi. Ikki ko`z bilan ko`rishda ko`zning o`tkirligi ortadi.
Ko`rish a'zosi funktsiyasining buzilishi. Ko’rish gigiyenasi
Do'stlaringiz bilan baham: |
