Koyu mavi töq kök Turuncu olovrang

Kishilik olmoshlari - kişi Zamiri

Kishilik olmoshlari - uch shaxsdan biriga ishora qiluvchi olmoshlardir.

kişi zamiri

Tekil şahs(birlik) Çoğul şahs( köplik)

I Ben (Men) Biz ( biz)

II Sen (Sen) Siz ( siz)

III O (U) Onlar ( ular)
Sözlarga egalik qöshimchlarini qöshib gap tuzishni örganish uchun albatta birinchi bölib Unli tovushlarda singarmonizm hodisasini örganish lozim.
SINGARMONIZM – bu sözdagi tovushlarning bir -biriga hamda özakka qöshimchalarning talaffuz jihatidan uyğunlashuvidir.
Turkiy singarmonizm unlilar tizimida ham , undoshlar tizimida ham amal qiladi.

Unlilar uyğunligi 2 xil : büyük ünlü uyumu ( tanglay uyğunligi) va küçük ünlü uyumu ( lab uyğunligi) .

Bu uyğunlik qalinlik , yumshoqligi hisoblanadi . Yani ötgan mavzularda ötgan Kalın ve İnce ünlü hisoblanadi
BÜyük ünlü uyumu. Ushbu qonunga köra , qöshimcha özakdagi unlining tabiati bilan moslashadi. Özakdagi kalın bir unli ( a, ı , o , u) kelgan bölsa , qolgan böğinlardagi unlilar ham kalın böladi.
Agar sözning birinchi böğinida ince unli kelgan bölsa , qolgan böğindagi unlilar ham ince böladi . Masalan

1) Buzdolap + lar =buzdolaplar

2)Gözlük + lar= gözlükler

Lar / ler turk tilida köplik qöshimchasi hisoblanadi . Sözning oxirgi böğinidagi ince yoki kalın unliga qarab yo lar yoki ler köplik qöshimchasi qöshiladi .

Bunga yana bitta misol .

Masa+lar = masalar . Oxirgi böğinda a qalin unli bilan tugagani uchun lar qöshimchasi qöshiladi .

Sandalye+ ler= Sandalyeler köplik qöshimchasi ler qöshildi .

Buning sababi oxirgi böğinda e harfi ince unli hisoblanadi . Ince unli bilan tugagani tufayli ler köplik qöshimchasi qöshildi.

Qalin unli va ingichka unlini yanada ossonroq eslab qolish uchun misol

Tepasida nuqtasi bor unlilar ya'ni -

↪️ i ❗️ ö ❗️ ü ❗️ e ↩️harfi ingichka ya'ni ince ünlü

Tepasida nuqtasi yöqlari

↪️ a ❗️ ı ❗️ u ❗️ o ↩️ harflari qalin unli ya'ni kalın ünlü deb nomlanadi.

Undoshlar

Undoshlarni 2 guruhga bölib örganamiz

Sert ünsüzler( qattiq undoshlar) va Yumuşak ünsüzler( yumshoq undoshlar)

Sert ünsüz- f, s, t , k, ç, ş, h, p

Yumuşak ünsüzler- b, c, d, g , ğ, j , l,m, n,r, v, y, z

Turk tilida b harfi bilan tugaydigan sözlar yöq

Masalan:

Kitap-kitob

Dolap- shkaf

P harfi bilan tugadi ikkala söz ham . Agar bu sözlarga qöshimcha qöshmoqchi bölsak masalan örın -payt kelishi qöshimcha da /de qöshimchasini qöshsak

Dolap+da= dolapta böladi .

Buning sababi sözning oxirgi harfi p !!. P harfi esa sert ünsüzlar toifasiga kiradi . Yani Sert ünsüz bilan tugagan söz albatta sert ünsüz bilan boshlanadigan qöshimcha talab qiladi.❗❗❗

Sert ünsüzni yodlab olishingizni özi kifoya. Buni yodlashni osson yöli

Fistikçişahap har bir undosh örtasiga unli harf qöyib yodlashni ossonlashtiramiz.

Unlilarni olib tashlaganda esa

F, s, t, k, ç, ş, h, p undoshlari qoladi 😊 agar sert ünsüzni yodlasangiz sözlarga qöshimcha qöshganda sodir böladigan xatolarga yöl qöymaysiz.


Ravon gapirish uchun albatta luğat boyligi muhim.

1. Adın ne? (Isming nima?)

2. Sizin adınız ne? ( Sizning ismingiz nima?)

3. Nerelisin? ( Qayerliksan)

4. Nerelisiniz? ( Qayerliksiz?)

5. Kaç yaşındasınız ( yoshingiz nechchida?)

6. Kaç yaşındasın ( yoshing nechchida?)

7. Nerede okuyorsunuz ( qayerda öqiyapsiz?)

8. Nerede okuyorsun ( qayerda öqiyapsan?)

9. Ailenizde kaç kişisiniz ( Oilada necha kishisiz?)

10. Saat kaç oldu / Saat kaç? ( soat nechchi?)

11. Nerede oturuyorsunuz ( qayerda yashayapsiz?)

12. Nerede oturuyorsun ( qayerda yashayapsan)