Kostyum tarixi

Bosh kiyim va pricheskalar
. Qadim zamonlarda xitoyliklar sochlarini 
qirqmaganlar. Ular sochlarini tugunga yig’ib, shpilka yordamida mustaxkamlab 
qo’yar edilar. Bosh kiyimlarning shakllari xar xil bo’lgan. Ularning kiyish odatlari 
yevropaliklarnikiga qarama-qarshi bo’lgan. Agar yevropaliklar xurmat bilan bosh 
kiyimni yechsa, xitoyliklar esa qaytaga uni kiyar edilar. 
Ochiq xavoda yoki binoda o’tkaziladigan marosimlarda (uchrashuvlar, 
audientsiyalar, banketlar va h.k) bosh kiyimni kiyish shart bo’lgan. 
Qadimiy Xitoyda bosh kiyimni yechish lavozimdan ozod qilishni yoki aybiga 
iqror bo’lib kelishini bildirgan. 
1644 yilda manjurlar bosib olgandan so’ng, xitoyliklarning tashqi ko’rinishi 
o’zgardi, chunki manjurlar erkaklarning peshona sochini qirqishga, orqasida qolgan 
sochini esa o’zun qilib o’rishga majbur qildilar. Bosh kiyim voyaga yetganda 
kiyilardi.
Oyoq kiyimlar. 
Matodan, kanop tolasidan yoki poxoldan to’qilgan yengil tufli 
“szuy”, keyinroq “li” deb atalgan oyoq kiyim keng tarqalgan. Matodan to’qilgan 
tuflining boshlig’i “semyan” ko’pincha naqshli qilinardi. 
Qalin tagligi bir necha qavat yelimlangan va tiqilgan qog’ozdan ishlanardi. 
CHarmdan qilingan tuflilar xam uchrab turar edi. Tantanali tufli “si” ikki qavat 
xoshiya bilan bezatilardi. Tovonining yon tomonlari yanchilgan chig’anoq toshdan 
qilingan bo’yoq bilan bezatilardi. Uchi esa, qo’shimcha yelkansimon qo’shimcha 
bilan bezatilardi. 
Yog’ingarchilikda yog’ochdan qilingan skameykasimon, te’asi yopq shippak 
“tszi” kiyishardi. Matodan qilingan tasma yordamida tszi oyoqga bog’lanib 
qo’yilardi. 

---

36
Ko’chmanchilar ta’sirida Xitoyga charm etik “syue” kirib keldi, shular 
qatorida matodan qilingan etik xam bo’lgan. 
TSin davrida saroyda uchi sal ko’tarilgan ipak yoki charm etik kiyishgan. 
Fuqaro amaldorlar kvadrat tumshuqli etik kiyishardi. Bu Osmon va Yerning jismoniy 
va intellektual kuchlarining qarama-qarshiligini ko’rsatardi. 
Etik qo’nji — “syuetun”dan ko’pincha cho’ntak sifatida foydalanar edilar(19-
rasm).