Kostyum kreativ grafikasi

36-rasm. Qo’lning harakat holati.
Oyoq   shakllari   ko’pincha   uning     tayanch   va   harakat   funksiyalari   bilan
belgilanadi.Oyoq   muskullari   qo’l   muskullariga   qaraganda   ancha   massivroqdir.
To’rtta markaziy suyak oyoqning tayanch funktsiyasini bajaradi: 
- Tos suyak o’qi , tashqaridan ichkariga katta aylanadan tizzaning o’rtasigacha boradi.
70

---

- Tizza suyagi o’qi, tos suyagidan qarama qarshi tomonga yo’naladi.
- Boldir suyagi o’qi, tos suyagiga solishtirganda biroz vertikal va bir qancha tashqariga
egilgan bo’lib, oldindagi katta ilik suyagi qirralariga monand bo’ladi.
- Tovon suyagi o’qi, yo’nalishi boldir suyagi yo’nalishidan bir muncha farq qiladi.
Oyoq  panjasi  suyaklarining  tuzilishi  ham   qo’l  panjasi  suyaklari  tuzilishiga
o’xshash, ular ham qo’l panjasi kabi uchta qismdan: tovon do’mbog’I, oyoq kaft
suyagi va tirnoq falangalaridan tashkil topgan. Oshiq suyak past tomondan tovon
suyagiga, oldingi tomondan esa qayiqsimon suyakka suyanib turadi. Tovon suyagi
oyoq   panjasining   tashqi   chetiga   yaqinroq   joylashadi,orqaga   ancha   turtib   chiqib,
tovonning suyak asosi bo’lib xizmat qiluvchi tovon do’mbog’ini hosil qiladi. Oyoq
kaftida beshta suyak bor, ular bosh barmoqdan jimjiloqqa tomon tartib bilan I, II, III,
IV, V kaft suyaklari deb ataladi. I kaft suyagi eng yo’g’on, II kaft suyagi eng uzun
suyakdir.
  
   
37-rasm. Inson oyog’ining akademik chizmatasviri.
Qo’l kаfti va oyoq panjalarni tasvirlashda ijodkor bir qancha to’siqlarga
duch keladi. Qo’l va kaft qоmаtgа nisbаtаn оlingаn prоpоrsiyagа egа bo’lsа hаm
eskizni   uslublаshdа   ulаrning   o’lchаmlаri   buzilishi   mumkin,   lеkin   ulаr   mоdеl
siymоsigа   uyg’un   bo’lishi   kеrаk.  Оyoqlаrni   to’g’ri   chizish   uchun   mushаklаr
tаshkil qilgаn kоnturgа, uni tizzа vа to’piq sоhаsidаgi tоrаyishigа e’tibоr qаrаtish
71

---

zаrur.     Оyoq pаnjаlаri bilаn birgаlikdа оyoq prоpоrsiоnаl rаvishdа qоmаtning
umumiy qоnun-qоidаlаridа to’rttа mоdulni egаllаydi. Оyoq uzunligi qоmаtning
umumiy bаlаndligidаn yarmini tаshkil etishini nаzаrdа tutish kеrаk. Оyoq uchtа
hаrаkаtchаn bo’lаklаrdаn ibоrаt: sоn, bоldir, pаnjа bo’lib, ulаr o’zаrо sоn, tizzа vа
to’piq bo’g’imlаri bilаn birlаshаdi. Sоnvа bоldir bir hil uzunlikdа bo’lаdi. Qo’l
shеmаsidа bo’lgаni kаbi, оyoq shеmаsidа hаm yumаlоq vа ellipssimоn shаkllаrni
ustmа-ust qo’yilishdаn ibоrаt bo’lishi mumkin
.
Ko’rsatmada berilgani kabi, kaftning uzunligi yuz hajmiga teng bo’lganda
proporsiya va o’lchamning   mutanosibligiga ega bo’ladi. Yana qo’shimcha qilib
aytganda,   bilakdan   barmoq   uchigacha   bo’lgan   masofa   barmoqlar   yoyilgandagi
masofa (qarich)ga tengligini ko’rish mumkin. Bu holatni tasvirlashdan maqsad
umumiylikdagi soddalikni ko’rsatib, minimal elementlardan foydalangan holda,
qo’l chizmada asosiy shaklni saqlab, detallarni chizishdir.
Yuqoridagi tasvirlarda ayollar qo’l kafti va oyoq panjasining turish xolarlari
keltirilgan. Tasvirlardan foydalanib, o’z misolingizda qo’l kafti va oyoq panjasini
tasvirlang.