Kostyum kreativ grafikasi

35-rasm. Qo’lning turli holatdagi chizmatasviri.
Albatta, qo’l chizmatasvirida   qalb kechinmalarini ifodali tasvirlash uchun,
68

---

ularni qurilishini o’rganib, shaklini yoddan bilish va ulardan erkin foydalanish lozim.
Buning uchun esa avval qo’lning anatomik qurilmasini bilish kerak, chunki barcha
yuqoridagi shakllar ichki qurilmalar- suyak va muskullar bilan uzviy bog’liq. Qo’l
uch qismga bo’linadi: bular yelka kamari, tirsak va panja( 35-rasm)  
Yelka kamari (o’mrov va ko’krak suyaklari) va erkin qo’l (yelka, bilak va
panja) suyaklaridan iborat. Yelka kamari ikkala tomondan bittadan o’mrov va kurak
suyaklaridan   tuzilga.   O’mrov   suyagiqo’lni   tanaga   birlashtirib   turadi,   shaklidan
lotincha S harfiga o’xshab bukilgan, uzunligi 15-17 sm. O’mrov suyaginig pastgi
qismida   konussimon   do’mboqchasi   trapetsiyasimon   chiziq   joylashgan.   Uni   to’sh
suyagiga birlashadigan uchi va bo’g’im yuzasi hamda yelka o’sig’iga bo’g’im hosil
qilib birlashadigan kichik bo’g’im yuzasi mavjud. O’mrov suyagi yelka bo’g’imining
tanadan   uzoqroqda   bo’lishini   ta’minlaydi,   oqibatda   qo’lni   turli   murakkab
harakatlarini bajarishga qulaylik tug’diradi. O’mrov suyagi qo’lni harakatida tayanch
nuqtasini hosil qiladi va yengil qo’zg’alishiga imkoniyat yaratadi. O’mrov suyagi
ayollarda   ingichkaroq,   kam   bukilganligi   va   teri   osti   yog’   kletchatkasi   kuchli
rivojlanganligi uchun yelka bo’g’imlaridan paypaslab ko’rish qiyin, erkaklarda esa u
yaqqol ko’zga tashlanadi.
Qo’l   panjasi   ko’plab   suyaklar   yig’indisidan   iborat.   Aniqroq   qilib   aytsak,
bilakuzuk,   kaft   va   barmoqning   mayda   suyakchalarini   hosil   qiladi.   Bosh   barmoq
skeleti   ikkita   kichik   suyakdan,   qolgan   har   bir   barmoq   skeleti   esa   uchta   mayda
suyakchadan tashkil topgan, mana shu mayda suyakchalar barmoq falangalari deb
ataladi.   Qo’l   panjasi   skeleti   to’g’risidagi   bilim   va   tushunchalarni   talabalar   to’la
o’ztirishi   zarur.   Ularning   joylashishi,   barmoqlarning   bo’g’imlar   bilan   bir-biriga
birikishi qo’lning tasvirini chizganda tayanch nuqtalari bilan nisbatlarini aniqlashda
yordam beradi. Har doim biror –bir buyumni chizganda uning bir bo’lagi o’lcham
sifatida asos qilib olinadi. Qo’lning tasvirini chizganimizda ham bir barmoq suyagi
o’lcham uchun asos qilib olinsa maqsadga muvofiq bo’ladi. Qo’lning o’lcham birligi
sifatida o’rta barmoq “asosi” ning uzunligi olinadi. Ma’lumki, qo’l barmoqlarining
uzunligi bir hil emas. Shuning uchun har birining uzunligi alohida-alohida aniqlanib
belgilanishi kerak.
69

---