Kostum va moda tarixi

2.2. Qadimgi Hindiston kostumi tarixi
Qadimgi Hindiston san’ati bir necha ming yillik tarixga ega. 
«Mahobxorat» va «Ramayana» dostonlari hindlarning e’tiqo-
di, urf-odati, madaniyati va san’ati haqida ma’lumot beruvchi 
eng qadimgi yozma manbalardan sanaladi. Miloddan avvalgi 
III ming yillikdan milodiy V asrga qadar bo‘lgan ulkan davr 
qadimgi hind san’ati davri sanaladi. 
Geografik  jihatdan  hind  san’ati  ikki  qismga  bo‘lina-
di: janubiy va shimoliy. Shimoliy hududlar Hind va Ganga 
daryolari havzasini o‘z ichiga olib, ilk hind madaniyati shu 
daryolar bo‘yida shakllangan, uning ilk namunalari neolit 
davriga tegishli hisoblanadi. Miloddan avvalgi 2500–1500 

---

17
yillarda Moxenjo-Daro va Xarappa hududlaridan qadimgi 
madaniyat o‘choqlari topib o‘rganilgan. Mil.  avv. 2000-yil-
lar o‘rtala 
riga kelib oriylar qabilasining bostirib kelishi 
 
Moxenjo-Daro va Xarappa madaniyatini tanazzulga uchratib, 
vedalar davri madaniyatining rivojlanishiga yo‘l ochdi. Mil. 
аvv. 1-ming yillikda temirning kashf etilishi dehqonchilik va 
mulkchi likni vujudga keltirib, bu, o‘z navbatida, davlatlarning  
paydo bo‘lishiga olib keldi. Ganga vodiysini egallagan 
Magadxa davlati ana shunday davlatlarning dastlabkisi edi. 
Bu paytda braxmanlik dini davlat dini sifatida o‘rnatildi va 
san’atning  badiiy-falsafiy  asosini  tashkil  qildi.  Grek-make-
don yurishlaridan so‘ng Chandragupta (mil. avv. 322–320) 
boshchiligida Hindistonda markazlashgan davlat barpo etildi. 
Ashoka hukmronligi davri (mil. avv. 272–232)da iqtisodiy  
jihatdan o‘sdi. San’at, madaniyat, shaharsozlik, haykaltarosh-
lik yuksak darajada rivojlandi. 
Liboslari. Hindiston qadimiy Sharq davlatlaridan biridir. 
Zero, Hindiston san’ati va madaniyati qadimiyligi bilan ajra-
lib turishining boisi ham shundandir. Hindiston me’moriy 
obidalari, haqli ravishda, Osiyo durdonalaridan biri hisoblana-
di. Bu haqda hozirgacha saqlanib qolgan me’moriy obidalar, 
ibodatxonalar, haykaltarosh lik asarlari va qadimiy yodgorliklar 
dalolat beradi. Buyuk temuriylar (boburiylar) sulolasi davrida 
Shoh  Jahon  tomonidan  suyukli  rafiqasi  Mumtozbegimga  ata-
lib, me’morchilikning ajoyib namunasi, muhabbatga qo‘yil-
gan  haykal,  deb  ta’riflanmish  takrorlanmas  san’at  durdonasi 
«Toj-mahal» maqbarasi barpo etildi. «Toj-mahal» maqbarasi 
san’at asari sifatida jahonning yetti mo‘’jizasidan biri, deb 
e’tirof etilishi ham bejiz emas. Hind san’at-madaniyati zamiri-
da diniy aqidalar yotadi. Hindistonda bir qancha diniy oqim-
lar mavjud. Shular orasida eng qadimiy din vedaizmdir. Ke-
yin braxmanizm, buddizm, induizm, islom dini va keyinchalik 
Yevropadan nasroniy dini kirib keladi.

---

18
Hindistonda miniatyura tasviriy san’ati, xalq amaliy san’ati 
qadim-qadimdan rivojlangan. Hind hunarmand ustalari tomoni-
dan yaratilgan buyumlarning nafisligi, go‘zalligi hamon san’at 
muxlislarini hayratga solib kelmoqda. 
Hindiston tarixida, xalqning hayot kechirishida Ind va Gang 
daryolari katta ahamiyat kasb etadi. Qadim zamonlarda hind-
lar Ind vodiysiga ko‘chib kelgan, turmush kechirgan, odamlar, 
asosan, dehqonchilik bilan shug‘ullangan.