Korxonaning aylanma mablag’lari

Aylanma mablag’larning tarmoqlar bo’yicha taqsimlanishi

Aylanma fondlarning guruh va elementlari	Sano-at	Qora metallur-giya	Mashi-na-sozlik	Ener-geti-ka	Yengil sanoat	Oziq-ovqat sanoati
1. Ishlab chiqarish zahiralari - jami	70,2	65,0	55,3	98,3	90,0	78,8
J u m l a d a n :
Хom ashyo va asosiy materiallar, yarim tayyor mahsulotlar	46,2	23,8	37,5	-	76,7	52,2
Yordamchi materiallar	6,6	11,0	2,3	24,1	5,7	6,1
Yoqilg’i	1,7	2,0	0,7	37,4	0,5	1,6
Тa’mirlash uchun ehtiyot qismlar	3,9	11,0	2,0	23,0	1,7	2,0
Qadoqlash va o’rov materiallari	3,0	0,5	0,6	0,3	1,2	11,3
Jihozlarlar, xo’jalik asboblari va qimmat bo’lmagan, tez eskiruvchi boshqa buyumlar	9,8	16,7	12,2	19,5	3,2	5,6
2. Тugallanmagan ishlab chiqarish va yarim tayyor mahsulotlar	24,0	18,3	42,2	0,5	9,8	19,5
3. Kelgusi davr xarajatlari va boshqa mehnat predmetlari	5,8	16,7	2,5	1,2	0,2	1,7
100,0____100,0'>Jami aylanma ishlab chiqarish fondlari	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0

Aylanma mablag’larning to’liq aylanishi uch bosqichdan iborat bo’ladi:

1-bosqich - pul-tovar (P-Т);
2-bosqich - ishlab chiqarish (i/ch);
3-bosqich - tovar-pul (Т^’-P’).

Mashina va mexanizmlarni yasash bosqichida mashinaning nisbiy metall sig’imi ko’rsatkichi (mashinaning nisbiy og’irligi) O_n hisoblanadi.

R_s.o
O_m= ——— .
M_quv
Bu yerda: R_s.o. - sof og’irlik, u metall detallar va mashina qismlari og’irligining yig’indisiga teng, t, kg;
M_quv – mashinadan asosiy foydalanish tavsifi birligining miqdori (traktor quvvati - ot kuchi; avtomobilning yuk kutaruvchanligi - t).
Aylanma mablag’larni me’yorlash(normalash) N­_am quyidagicha ifodalanadi:
N_a.m.=N_i.ch.z. + N_t.i.ch. + N_t.m.
Bu yerda; N_ichz - ishlab chiqarish zahiralarini normalash; N_t.i.ch - tugallanmagan ishlab chiqarishni normalash;N_t.m. - tayyor mahsulot zahiralarini normalash.
Aylanuvchanlik koeffitsiyenti:
K_am= R_s :Q_am .
Bu yerda; K_am - aylanma mablag’larning aylanuvchanlik koeffitsiyenti, aylanmalar; R_s - sotilgan mahsulot hajmi, so’m; Q_am - aylanma mablag’larning o’rtacha qoldig’i, so’m.
Aylanma mablag’lar bandligi koeffitsiyenti:
K_b= Q_am : R_s .
Bir aylanish davomiyligi:
A_d = D_k : K_am
Bu yerda: D_k - davrdagi kunlar soni (360, 90).
Misol. Korxonada 2009 yilda sotilgan mahsulot hajmi 600 mln. so’mni tashkil etdi, 2010 yilda esa 612 mln. so’mni tashkil etdi, aylanma mablag’larning o’rtacha yillik qoldig’i mos ravishda 120 mln. so’m va 110,5 mln. so’m; aylanma mablag’larning aylanuvchanlik koeffitsiyenti 2009 yilda: 600 : 120 =5 va 2010 yilda - 5,54 ni tashkil etdi. Bir aylanish davomiyligi: 360:5=72 kun va 360:5,54=65 kun demakdir. Aylanma mablag’larning yuklanish koeffitsiyenti: 120:600 = 0,2 so’m va 110,5:612 =0,18 so’m.


Тayanch iboralar:aylanma fondlar, aylanma mablag’lar, aylanma mablag’lar aylanish koeffitsiyenti, aylanma mablag’larning yuklanish koeffitsiyenti, norma (me’yor), normativ.

1. 
   Aylanma mablag’larning aylanma fondlardan farqi nimada?
   
2. 
   Muomala fondlarining tarkibini yoriting.
   
3. 
   Aylanma fondlar qaysi elementlardan iborat?
   
4. 
   Aylanma mablag’lardan samarali foydalanish darajalari qaysi ko’rsatkichlar bilan ifodalanadi?
   
5. 
   Korxonalarda aylanma mablag’lardan samarali foydalanishda qanday yo’lardan foydalaniladi?
   

1. Aylanma vositalarning normallanishi korxona xo’jalik vositalarining …… foydalanishining asosi bo’lib xizmat qiladi.
Yuqoridagi nuqtalar o’rniga quyidagilardan qaysi bir to’g’ri keladi?
A) proporsional
B) diagonal
C) individual
D) gorizantal


2. Aylanma fondlarga quyidagilardan qaysilari kiradi?
A) ishlab chiqarish zahiralari, tugallanmagan mahsulot, yarim fabrikatlar, kelgusidagi chiqimlar
B) yarim fabrikatlar, bino-inshootlar, dastgohlar
C) kelgusidagi chiqimlar, foyda, mashina-uskunalar
D) xom-ashyo mahsulotlari, moliyaviy mablag’lar, qurilmalar.



Ushbu klasterni to’ldiring!