mehnat talab qiluvchi jarayon hisoblanadi. Tugallanmagan ishlab chiqarish sifatida ishlab chiqarishning turli bosqichlarida - xom ashyoni texnik nazorat bo‘limi (TNB) tomonidan qabul qilishdan to tayyor mahsulot omboriga topshirgunga qadar ishlov berilayotgan mahsulotlarni ko‘rsatshi mumkin. Tugallanmagan ishlab chiqarish bo‘yicha aylanma mablag’lar normativi miqdori quyidagilarga bog’liq bo‘ladi: 1.Mahsulot ishlab chiqarish hajmi. 2.Mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflanuvchi joriy harajatlar, ya’ni tannarx. 3.Xom ashyo va materiallarni ishlab chiqarishga kiritish vaqtidan to tayyor mahsulot chiqishigacha bo‘lgan ishlab chiqarish tsiklining davomiyligi. Ishlab chiqarish tsiklining davomiyligini topishda quyidagi formuladan foydalaniladi:
mehnat talab qiluvchi jarayon hisoblanadi. Tugallanmagan ishlab chiqarish sifatida ishlab chiqarishning turli bosqichlarida - xom ashyoni texnik nazorat bo‘limi (TNB) tomonidan qabul qilishdan to tayyor mahsulot omboriga topshirgunga qadar ishlov berilayotgan mahsulotlarni ko‘rsatshi mumkin. Tugallanmagan ishlab chiqarish bo‘yicha aylanma mablag’lar normativi miqdori quyidagilarga bog’liq bo‘ladi: 1.Mahsulot ishlab chiqarish hajmi. 2.Mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflanuvchi joriy harajatlar, ya’ni tannarx. 3.Xom ashyo va materiallarni ishlab chiqarishga kiritish vaqtidan to tayyor mahsulot chiqishigacha bo‘lgan ishlab chiqarish tsiklining davomiyligi. Ishlab chiqarish tsiklining davomiyligini topishda quyidagi formuladan foydalaniladi:
CH.ts = Ttexn + Ttan + Ttrans + Tkontr ; Bu yerda: Ttexn - mahsulot ishlab chiqarishdagi barcha operatsiyalarga sarflanuvchi vaqti; Ttan - operatsiyalar oralig’idagi vaqt (tanaffuslar); Ttrans – transportda tashish vaqti; Tkontr - mahsulotni yig’ish, qabul qilish va TNBga topshirish vaqti. Tugallanmagan ishlab chiqarishga jalb qilingan aylanma mablag’larning o‘sishi xom ashyo va materiallarni ishlab chiqarishga kiritish bilan boshlanadi hamda ishlab chiqarish tsikli yakunida (tayyor mahsulot omborga topshirilganda) eng yuqori nuqtasiga chiqadi. Tugallanmagan ishlab chiqarish normativini hisoblashda ishlab chiqarish tsikli kunlarda belgilanadi hamda bunda quyidagi formuladan foydalaniladi: Nt.ich = Mk x Tich.ts x Kx.o‘. Bu yerda:Mk - o‘rtacha bir kunlik harajatlar, so‘mlarda; Tich.ts - ishlab chiqarish tsikli davomiyligi, kunlarda; Kxo‘ - harajatlarning o‘sish koeffitsienti. Harajatlarning o‘sish koeffitsienti asosiy materiallar (Ma) to‘liq qiymatda olinuvchi kattalik sifatida hisoblanadi. Ishlab chiqarish harajatlari (Mich) butun ishlab chiqarish tsikli mobaynida bir xil suratda o‘sib boradi hamda 50% qiymatda hisobga olinadi: Knz = (Ma + 0,5Mich) : S Bu yerda:S - mahsulot birligining rejadagi tannarxi. Agar keyingi harajatlar (Mich) bir xil surat bilan o‘zgarmasa, u holda o‘sish koeffitsienti quyidagi formula asosida hisoblanadi:
CH.ts = Ttexn + Ttan + Ttrans + Tkontr ; Bu yerda: Ttexn - mahsulot ishlab chiqarishdagi barcha operatsiyalarga sarflanuvchi vaqti; Ttan - operatsiyalar oralig’idagi vaqt (tanaffuslar); Ttrans – transportda tashish vaqti; Tkontr - mahsulotni yig’ish, qabul qilish va TNBga topshirish vaqti. Tugallanmagan ishlab chiqarishga jalb qilingan aylanma mablag’larning o‘sishi xom ashyo va materiallarni ishlab chiqarishga kiritish bilan boshlanadi hamda ishlab chiqarish tsikli yakunida (tayyor mahsulot omborga topshirilganda) eng yuqori nuqtasiga chiqadi. Tugallanmagan ishlab chiqarish normativini hisoblashda ishlab chiqarish tsikli kunlarda belgilanadi hamda bunda quyidagi formuladan foydalaniladi: Nt.ich = Mk x Tich.ts x Kx.o‘. Bu yerda:Mk - o‘rtacha bir kunlik harajatlar, so‘mlarda; Tich.ts - ishlab chiqarish tsikli davomiyligi, kunlarda; Kxo‘ - harajatlarning o‘sish koeffitsienti. Harajatlarning o‘sish koeffitsienti asosiy materiallar (Ma) to‘liq qiymatda olinuvchi kattalik sifatida hisoblanadi. Ishlab chiqarish harajatlari (Mich) butun ishlab chiqarish tsikli mobaynida bir xil suratda o‘sib boradi hamda 50% qiymatda hisobga olinadi: Knz = (Ma + 0,5Mich) : S Bu yerda:S - mahsulot birligining rejadagi tannarxi. Agar keyingi harajatlar (Mich) bir xil surat bilan o‘zgarmasa, u holda o‘sish koeffitsienti quyidagi formula asosida hisoblanadi:
