Korxonalar faoliyatining tahlili va statistika asoslari fani bo’yicha ma’ruzalar kursi Buxgalteriya hisobi va audit kafedrasi dosenti T

14.2. Mehnat unumdorligi ko^,rsatkichlarini hisoblash va ularning tahlili

Mexnat unumdorligi ishlab chiqarish samaradorligining asosiy ko’rsatgichlaridan biridir.

Mexnat unumdorligideganda nima tushuniladi? Mexnat unumdorligi deganda aniq vaqt birligi ichida yetishtirilgan mahsulot miqdori yoki bajarilgan ish hajmi tushuniladi.
Mexnat unumdorligi bevosita va bilvosita korsatkichlar bilan ifodalanadi.


Mexnat unumdorligining bevosita ko’rsatgichi bo’lib, aniq vaqt birligi ichida ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori ( yoki hajmi) hisoblanadi.

 (1).,  (2).

Bunda, Q – yetishtirilgan jami mahsulot miqdori
T - Jami masulotni yetishtirish uchun sarf bo’lgan vakt (kishi-soat, kishi-kuni) yoki 1 gektar ekin maydoni( 1 bosh chorva moli) uchun sarf bo’lgan vakt (kishi-soat,kishi-kuni);
V - 1 kishi -soatda, 1 kishi -kunida yetishtirlgan mahsulot miqdori.


Mexnat unumdorligining bilvosita ko’rsatgichi bo’lib, yetishtirilgan bir birlik mahsulot uchun sarf bo’lgan vaqt hisoblanadi:

 (1);  (2).

Bunda, t - bir birlik mahsulot (1 s paxta, 1 s g’alla ,1 s sut, 1000 dona tuxum va hakozo) uchun sarf bo’lgan vaqt( kishi-soat, kishi kuni).
. Mexnat unumdorligining tahlilini ikkinchi formula asosida amalga oshirish maqsadga muvofiq bo’ladi,chunki bunda unga tasir qiluvchi omillar bevosita ko’rinib turadi.
Mexnat unumdorligining bevosita ko’rsatgichini tahlilini amalga oshirishda, hisobot yilidagi mexnat unumdorligi darajasini rejadagi yoki bazis davridagi darajasiga solishtirib, o’zgarishi aniqlanadi:



Ushbu o’zgarishga omillar ta’sirini “Zanjirli bog’lanish” usuli yordamida hisobladik.
1gektar paxta maydoniga sarf bo’lgan vakt miqdori o’zgarishining mexnat unumdorligining o’zgarishiga tasiri:


Hosildorlik darajasi o’zgarishining tasiri:




_{Mehnat unumdorligining bilvosita ko’rsatkichini tahlilini amalga oshirishda bazis yilidagi darajasini hisobot yilidagi darajasiga solishtiriliadi, so’ngra o’zgarish sabablari “zanjirli bog’lanish” usuli orqali aniqlanadi. ,}Buni hurmatli talaba o’zingiz mustaqil bajaring