Korxona va tashkilotlarda personal xulq-atvorini boshqarish

Birlamchi jamoalar — bular bo‘limlar, xizmatlar, uchastkalar, brigadalar, jamoalar bo£lib, ular xodimlami ayrim texnologiyajarayoni asosida birlashtirib, bu jarayonni amalga oshirish bilan xodimlar bevosita munosabatlarga kirishadilar. Ikkilamchi jamoalar bo‘lim, sex miqyosida harakat qiladi; bunday jamoa barcha a’zolarining bevosita ta’sir ko‘rsatish darajasi ancha pastroq bo‘ladi (masalan, firma a’zolarining soni 10 ming kishi bo‘lsa, ayrim xodimlar bir-birlarini mutlaqo tanimasliklari, bilmasliklari mumkin), lekin firmaga mansublik har bir shaxs uchun katta ahamiyatga ega boladi. Norasmiy jamoalar (guruhlar) ba’zan adabiyotlarda jamoaning norasmiy tuzilmalari deb ataladi, ular ishlovchilaming o‘zaro samimiyati, do‘stona munosabatlari asosida birorta muayyan maqsadga erishish uchun ularning istagi bo‘yicha tashkil etiladi. Ayrim hollarda bunday guruhlar rahbardan norozi kishilar tomonidan tashkil etilishi mumkin
Shaxsning guruhlardagi xulq-atvori Personalni boshqarish sohasidagi o‘zaro bog‘liq harakatlar zanjirida xodimni ishga olishdan tortib, uning tashkilotdan ketishiga qadar menejerlar vaqtining 50—80%i guruhlardagi faoliyat turlariga sarflanadi. Har qanday rahbar ishining samaradorligi guruhlardagi ishning o‘ziga xos xususiyatlarini tushunish va menejerlar guruhining a’zosi sifatida to ‘g‘ri harakat qilish hamda o‘zining guruhdagi ishini boshqarish bilan chambarchas bog‘liqdir.
Guruhning umumiy maqsadlari M a’lumki, shaxsning hulq-atvori uning o‘z ehtiyojlarini qondirish m aqsadida vaziyatni o‘zgartirishga qaratilgan harakatidir. Xulq-atvoming maqsadi vaziyatni o‘zgartirishdir. Maqsadga erishilmasa va vaziyatni o‘zgartirishga muvaffaq bo‘linmasa, yangi xatti harakatlarga olib keluvchi yangi holat boshlanadi.
Shunday qilib, o‘zaro bog‘liqlik va o‘zaro yordam guruh rivojining boshlang‘ich nuqtasi bo‘ladi. Bu jarayon quyidagilami izohlab beradi: • shaxsining guruhga mansubligi, guruhning jozibadorligi va guruhga a’zolik; • norasmiy guruhlaming paydo bo‘lishi; • guruhda rollaming vujudga kelishi (ayrim shaxslar guruh ehtiyojlariga boshqalarga nisbatan ko‘proq mos keladilar va guruhda vaziyatning yaxshilanishiga imkon beradilar. Masalan, guruhda xushchaqchaq kishi, komandaning jonidili, g‘oyalar tashuvchi kishi va h.k.lar bo‘lsa shunday bo‘ladi).
Shunday qilib, aytish mumkinki, guruh — bu kishilaming o‘zaro harakati natijasida vujudga keladigan majmuidir. Bu kishilar o ‘zaro har kimning keskin holatini kamaytirib, har kimga o‘z maqsadlariga erishish imkonini beradilar. Ammo bular korxonada muayyan vazifalarni hal qilish uchun tashkil etiladigan rasmiy guruhlaming ishida samaraga erishish uchun yetarli bo‘lmaydi
Biz boshqaruvning turli usullarini qarab chiqamiz, bunda ulaming guruh bilan ishlashdagi samaradorligiga e’tibor beramiz. Turli usullaming har xil natija berishini ko‘ramiz, ulardan har birining samaradorligini aniqlashga harakat qilamiz.
Direktiv model. Bunda bir kishi, rahbaming o‘zi (rasmiy yetakchi) boshqaradi. Aynan u qarorlar ishlab chiqadi, guruh faoliyatini muvofiqlashtiradi va nazorat qiladi. Bu modeldan foydalanish natijalari: qarorning sifati rahbar ega bo‘lgan axborotga va qaror qabul qilish uchun bu axborotdan to‘g‘ri foydalana olish qobiliyatiga bog‘liq bo‘ladi