Корреляциялық талдаудың даму тарихы

Сынақ жүргізілетін тұлға	IQ
тұрып секіру ұзындығы (м)
1	90	2,5
2	91	1,2
3	92	2,0
4	93	1,7
5	94	1,9
6	95	1,3
7	96	1,7
8	97	2,3
9	98	1,1
10	99	2,6

Егер біз осы шкала бойынша оқу мен әл-ауқаттың арасындағы байланысты бағалайтын болсақ, онда бұл тәуелділік күшті және теріс -0,76 болады. Яғни, оқу мен әл-ауқаттың арасында күшті теріс байланыс бар. Бұл даналық пен қайғы-қасіреттің арақатынасы туралы библиялық даналықты тағы бір рет растайды.
Жоғарыда келтірілген градация өте шамамен баға береді және зерттеулерде сирек қолданылады.
Маңыздылық деңгейлері бойынша коэффициенттердің градациясы жиі қолданылады. Бұл жағдайда нақты алынған коэффициент маңызды немесе маңызды болмауы мүмкін. Мұны оның мәнін арнайы кестеден алынған корреляция коэффициентінің критикалық мәнімен салыстыру арқылы анықтауға болады. Бұл мәндерінен тәуелді санын таңдау (көп көлемі төмен сыни мәні).

Қорытынды

Қорытындылай келе, корреляциялық талдаудың мазмұндық шегі тек байланыстың болуын анықтауға мүмкіндік беретіндігінде және себепсалдарлық қатынастарды орнатуға негіз бермейтіндігінде екенін атап өтеміз. Мысалы, үлкен мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ой дамуының деңгейі мен молярлардың сүт тістерін ауыстырудың күнтізбелік мерзімдері арасындағы оң корреляцияны анықтауға болады. Басқаша айтқанда, сүт тістері неғұрлым ертерек ауыстырылса, балалардың ақыл-ой дамуының көрсеткіштері соғұрлым жоғары болады. Тістердің өзгеруі балалардың ақылой дамуына ықпал етеді немесе, керісінше, жедел ақыл-ой дамуы тістердің құрамының тез өзгеруіне әкеледі деген қорытынды жасау керек пе? Екі болжам да күлкілі көрінеді.
Себебі, екі көрсеткіште биологиялық жетілудің жеке қарқынын тікелей көрсетеді. Басқаша айтқанда, олар тікелей өлшеу үшін қол жетімді емес үшінші жасырын айнымалымен байланысты, бірақ осы байланыстың арқасында екі көрсеткіш те бір-бірімен айтарлықтай байланысты. Корреляциялық талдаудың формальды логикасы статистикалық қатарлардың өзара тәуелділігінің осы аспектілерін зерттеуге мүмкіндік бермейді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 Годфруа Ж. Что такое психология : В 2-х т. Т. 1 : Пер. с франц. – М. : Мир, 1992.
2 Горбатов Д.С. Практикум по психологическому исследованию : Учеб. пособие. – Самара : «БАХРАХ ̶ М», 2003. – 272 с.
3 Дружинин В.Н. Экспериментальная психология: Учебное пособие. – М. : ИНФРА. – М., 1997.
4 Дружинин В.Н. Экспериментальная психология. – СПб : Питер, 2000. – 320 с.
5 Ермолаев О.Ю. Математическая статистика для психологов. – М. : Московский психолого-социальный институт: Флинта, 2003. – 366 с.
6 Корнилова Т.В. Введение в психологический эксперимент. Учебник для ВУЗов. М. : Изд-во ЧеРо, 2001.
7 Мельников В.М., Ямпольский Л.Т. Введение в экспериментальную психологию личности. ̶ М. : Просвещение, 1985.