Korporativ tuzilmalarda moliyaviy nazorat tizimini takomillashtirish masalalari

1-bob bo‘yicha xulosalar 

Moliyaviy  nazorat  doimiy  ravishda  uzluksiz  davom  etadigan  jarayon 

hisoblanadi. Moliyaviy  nazorat bozor  munosabatlarini takomillashtirish sharoitida 

iqtisodiyotni erkinlashtirish tizimining yetakchi zarur elementi sifatida shakllanib, 

rivojlanib  boradi.  Moliyaviy  nazorat  mamlakatimizda  mavjud  milliy  boyligimizni 

va  yaratilgan  moddiy  ne’matlarimizni  hamda  aholining  manfaatlarini  himoya 

qilishga yo’naltirilgandir. Davlatning moliyani boshqarish borasidagi faoliyati ko’p 

qirrali,  turli-tuman  moliyaviy  munosabatlarni  tashkil  qilishdan  iborat  bo’lib,  ular  

moliya nazorati orqali amalga oshiriladi. 

Yuqorida  qayd  etib  o’tganimizdek,  moliyaviy  nazoratning  mohiyati  uning 

vazifalarida  o’z  ifodasini  topib,  ulardan  biri  «moliyaviy  resurslarning  ahvolini 

nazorat 

etishdan 

iboratdir. 

Ushbu 

nazorat 

davlat 

byudjeti 

oldidagi 

majburiyatlarning  o’z  vaqtida  va  to’liq  ijro  etilishini,  markazlashtirilgan  va 

markazlashtirilmagan  pul  jamg’armalaridan  foydalanishga  doir  operatsiyalarning 

to’g’ri amalga oshirilishini tekshirishni nazarda tutadi». 

---

 

Moliyaviy  nazorat  yalpi  ijtimoiy  va  milliy  daromadni  tashkil  etish, 

taqsimlash  va  ulardan  foydalanish  kabi  moliyaga  xos  bo’lgan  sifatlarni  nazorat 

etish  vositasi  bo’lib  xizmat  qiladi.  Boshqacha  aytganda,  moliyaning  nazorat 

funktsiyasi moliyaviy nazoratning asosiy qismi bo’lib, moliyaga bo’lgan ehtiyoj va 

moliya  resurslari  majudligi  o’rtasida  muvozanat  bo’lishiga  yordam  beradi.  Bunda 

moliyaviy  nazoratning  ishlashi  uchun  zarur  bo’lgan  shart-sharoitlar  nazorat 

faoliyati barcha jabhalarining, xususan, uning chegaralari, amalga oshirish usul va 

shakllarining  aniq  tartibga  solinishi,  nazorat  organlari  huquqiy  maqomi,  ularning 

huquq  va  majburiyatlarini  belgilashdan  iboratdir.  Yuqorida  bayon  etilgan 

holatlarni  hisobga  olib,  aytish  mumkinki,  moliyaviy  nazorat  huquq  me’yorlari 

bilan  tartibga  solingan,  davlat  va  nodavlat  organlari  hamda  xo’jalik  yurituvchi 

sub’ektlarning  moliya  resurslarini  boshqarish  qonuniyligi  va  samaradorligini 

belgilash,  moliya  intizomini  ta’minlash  hamda  aniqlangan  tartibbuzarliklarni 

tugatish  va  ogohlantirish  bo’yicha  o’z  vaqtida  chora-tadbirlar  qabul  qilishga  doir 

faoliyatidir.  

 

 

---