Korporativ boshqaruv

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI

“KORPORATIV BOSHQARUV” fakulteti

“Xalqaro moliya” FANIDAN

ORALIQ NAZORAT BO’YICHA TAQDIMOT

Taqdimot mavzusi: Xalqaro moliya institutlari va ularning xalqaro moliya bozoridagi o’rni

Kichik guruh a’zolari:

• F.I.SH. Samarov Sh.O. guruhi: BD-92
• F.I.SH. Sulaymanov S.A. guruhi: BD-92
• F.I.SH. Ahmadjonov Sh.K. guruhi: BD-92
• F.I.SH. Karimov Sindor guruhi: BD-92
• F.I.SH. Iskandarov T.T. guruhi: BD-92

Fan o’qituvchisi F.I.SH. Nurmuxammedov A.Y.

Oraliq nazorat himoyasida to’plagan ball:______________

Komissiya a’zosi: ________________ ____________



F.I.SH. IMZO

Toshkent – 2020

Reja:

Mavzu: Xalqaro moliya institutlari va ularning xalqaro moliya bozoridagi o’rni

Kirish

1. Xalqaro moliya institutlarining tashkil topishi va maqsadi.

2. Xalqaro valyuta fondining tashkil topishi va rivojlanishi.

3. Xalqaro tiklanish va taraqqiyot bankining tashkil topishi, maqsadi, vazifalari va tashkiliy tuzilishi.

4. Xalqaro rivojlantirish assotsiatsiyasi.

5. Xalqaro moliya korporatsiyasi.

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati

Mavzuning dolzarbligi: XX asrning so’nggi yillarida sobiq ittifoqning parchlanishi, mamlakatlar o’rtasida iqtisodiy va siyosiy aloqalarning sifat jihatdan yangi bosqichda chiqishi, milliy xo’jalik aloqalarining integratsiyalashuvi bilan globalizatsiya jarayonlarning jadallashuvi yuz berdi. Globalizatsiya natijasida jahon xo’jaligining tarkibiy qismiga aylanib borayotgan mamlakatlarning soni ortib bormoqda. Bu milliy darajadagi huquqiy, iqtisodiy hamda texnologik to’siqlar yo’qotilishiga, uning o’rniga xalqaro iqtisodiy xo’jalikning umumiy iqtisodiy qonuniyatlari va xalqaro xo’jalikning funksional aloqalarini tadbiq etishiga olib kelmoqda.

Kirish

Taqdimot obe’kti: Xalqaro moliya institutlari.

Taqdimot predmeti: Xalqaro moliya institutlari rivojlanishi tarkibi.

Taqdimot mavzusining maqsadi: O’zbekiston Respublikasida tijorat banklariga qo’llashni takomillashtirish, ilmiy asoslangan usul va uslublarni qo’llash, hususiyatlarini mahalliy banklarimizga sinov tariqasida tadbiq etish mavzuning maqsadini anglatadi.

Taqdimot maqsadidan kelib chiqgan holda quyidagi vazifalarni o’z ichiga oladi:

- Rossiya federatsiyasi bank tizimi hususiyatlari.

- Rossiya federatsiyasi bank tizimi tuzilishi.

- Rossiya federatsiyasi bank tizimi turlari.

- Rossiya federatsiyasi bank tizimining rivojlanishi.

- Rossiya Federatsiyasi tijorat banklarida korporativ boshqaruv rivojlantirishning O’zbekiston tijorat banklariga qo’llash.

Mamlakatlar hayotidagi globalizatsiya – iqtisodiy munosabatlardagi tovarlar, xizmatlar, kapital hamda fond bozoridagi savdo va siyosatga doir tartiblarning tobora erkinlashuvi orqali namoyon bo’lmoqda. Tashqi savdo aloqalari erkinlashtirilayotgan mamlakatlar soni yil sayin ortib bormoqda.

1. Xalqaro moliya institutlarining tashkil topishi va maqsadi.

Jahon iqtisodiy va moliyaviy muhitning shakllanishiga ta’sir etgan sezirarli o’zgarishlar sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin:

1. 1957 yili Londonda Britaniya hukumatining funt sterling ustidan nazorat o’rnatishiga javob tariqasida evrodollar bozorining yuzaga kelishi;

2. 1958 yilda dastlab, “Umumiy bozor” deb atalgan Yevropa Iqtisodiy Hamkorligi – hozirgi Yevropa ittifoqining tashkil topishi;

3. Amerika korporatsiyalari xorijiy faoliyatlarini kengaytirishga intilishi (1950 yillardan boshlab). Jahon bozorida Yevropa va Yaponiya korporatsiyalari faoliyatining sezirarli o’sishi, shuningdek, xalqaro maydonda Amerika korporatsiyalari bilan ushbu mamlakatlar o’rtasidagi raqobatning kuchayishi;

4. O’tgan asrning 60-yillarida Yaponiya iqtisodiyotini tez sur’atlar bilan o’sishi Uzoq Sharq biznes faoliyatida yangi imkoniyatlarning ortishi.

5. 1971-1979 yillardagi birinchi va ikkinchi neft inqirozlari jahon iqtisodiy tizimiga bosim o’tkazishi. Ushbu sanalarda neft eksport qiluvchi mamlaklar tashkiloti (OPEK) neft narxini sezirarli darajada ortishi;

6. Rivojlanayotgan mamlakatlarning 1982 yilda tashqi qarzlarga xizmat ko’rsatishi bilan bog’liq jahon qarzdorlik inqirozining boshlanishi;

7. 1980 yillarda Yaponiyaning xalqaro moliyaviy kuch va jahon kapitalining manbasi sifatida yetakchi mamlakatga aylanishi;

XXI asr bo’sag’asida jahon iqtisodiyotida to’rtta asosiy tarkibiy an’ana kuzatildi:

Birinchidan: xom-ashyo eksportiga asoslangan hamda sanoati rivojlangan mamlakatlar o’rtasidagi munosabatlardagi o’zgarishlar. Xom-ashyo yetkazib beruvchi mamlakatlar va sanoati rivojlangan mamlakatalar o’rtasida an’anaviy iqtisodiy aloqalar mavjud bo’lib, ularning o’zaro munosabatlar modeli quyidagicha edi: xom-ashyo yetkazib beruvchi mamlakatlar, xom-ashyoni eksport qilib, olingan valyuta tushumlaridan sanoat mahsulotlari importini moliyalashtirganlar.

Ikkinchidan: sanoati rivojlangan mamlakatlarda qo’l mehnatiga asoslangan ishlab chiqarishdan, bilim va malakaga asoslangan ishlab chiqarishga o’tildi. Jahon iqtisodiy tuzilmasidagi ushbu o’zgarishlar natijasida bandlik tarkibida yuqori malaka talab qiluvchi mutaxasislarga ehtiyoj ortib, nisbatan past malakali mutaxasislarga talab pasayib bordi.

Uchinchidan: jahon savdosida xalqaro kapital harakatining sezirarli darajada ortishi. Ushbu o’zgarish xalqaro savdoga nisbatan xalqaro kapital harakatining tez sur’atda o’sishi bilan yuz berdi. Xalqaro moliya statistikasining ma’lumotlariga ko’ra, jahon eksporti hajmi, 1981 yildagi 2.0 trln AQSh dollaridan 1991 yilda 3.4 trln AQSh dollari darajasidagacha o’sgan.

To’rtinchidan: transmilliy korporatsiyalarning qo’shma korxonalari tashkil etish uchun xalqaro investitsiyalari va hamkorlik bitimlarida diversifikatsiya darajasining o’sishi. Bunda asosiy o’zgarish sifatida TMKlar va ularning turli mamlakatlarda qo’shma korxonalari sonining o’sib borishini ko’rsatish mumkin.

Jahon iqtisodiyotining integratsiyalashuv jarayonlarida xalqaro tashkilotlar rolini alohida e’tirof etish zarur.

Xalqaro savdo tashkiloti (XST), Xalqaro valyuta fondi (XVF), Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB), Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti (IHRT), Xalqaro mehnat tashkiloti va shu kabi xalqaro institutlar hamda yetakchi mamlakatlar boshliqlari va moliya vazirlarining har yili bo’lib o’tadigan uchrashuvlarining xalqaro munosabatlarni tartibga solishdagi ahamiyati ortib bormoqda.

!

2. Xalqaro valyuta fondining tashkil topishi va rivojlanishi.

Xalqaro Valyuta Jamg’armasi (qisqartmasi: XVJ; inglizcha International Monetary Fund, IMF) xalqaro tashkilotbo’lib, makroiqtisodiy siyosat yurgizadi.

Butunjahon moliyaviy tizimini nazorat etadi. Uning maqsadlariga xalqaro valyuta kurslarini barqarorlashitirish, iqtisodiy qoidalarni liberrallashtirish shartlari bilan a’zo mamlakatlarga qarz, moliyaviy yordam berish kiradi. Shtab kvartirasi Vashington shahrida joylashgan.

1944 yilda BrettonVuds (AQSH) da o’tkazilgan xalqaro valyuta moliya kongresida Jahon banki bilan bir vaqtda ta’sis etilgan. !947 yil mart oyidan o’z faoliyatini boshlagan. 182 mamlakat a’zo.

Xalqaro valyuta fondi (XVF) BMT ning ixtisoslashgan muassasasi, a’zo mamlakatlarning valyuta hamkorligini amalga oshiradigan xalqaro tashkilot.

Fondning rasmiy maqsadlari

- Maslahatlar berish va valyuta muommolari bo’yicha hamkorlik qilish orqali xalqaro valyuta hamkorligiga yordam ko’rsatish.

- Xalqaro savdoning kengayishi va muvozanatli o’sishi uchun qulay sharoitlarni yaratish.

- Valyuta kurelarining barqarorligiga yordam berish, raqobat tufayli yuz beradigan valyuta devalvatsiyalarining oldini olish.

- ko’p tomonlama to’lovlar tizimini yaratishda va jahon savdosini rivojiga to’siq qo’yadigan valyuta almashtirish bilan bog’liq cheklashlarni bartaraf etishda yordam ko’rsatish.

- A’zo mamlakatlarga o’z to’lov balanslarini tiklash, shuningdek, ularning xalqaro to’lov balanslari taqchilligi davomiyligi va miqdorini qisqartirish uchun muddatli moliyaviy mablag’lar berish.

XVF jahon valyutalari monitoringini olib boradi, barcha mamlakatlar o’rtasida tashkiliy to’lov tizimi faoliyatiga yordam beradi, to’lov balansida chuqur taqchilikka uchragan, shuningdek, o’z valyutasining to’liq konvertatsiyasiga erishmoqchi bo’lgan mamlakatlarga qarz beradi. XVF kapitali a’zo mamlakatlar to’laydigan va ularning har biri uchun belgilangan kvotaga muvofiq badallar hisobidan tashkil topadi.

XVF ning boshqaruv kengashi – oliy organ bo’lib, har bir a’zo mamlakat tomonidan 5 yilga tayinlanadigan boshqaruvchilar va ularning o’rinbosarlari (odatda, a’zo mamlakatlar moliya vazirlari yoki Markaziy banki boshqaruvchilari)dan tashkil topadi. Kengash har yili sessiyaga yig’iladi. Muvaqqat qo’mita XVFning 24 boshqaruvchisidan iborat bo’lib, bir yilda 2 marta yig’iladi va Boshqaruvchilar kengashi oldida hisob beradi.

XVFning ijroiya organlari –Ijroiya kengash, unga doimiy asosda eng katta kvotalarga ega bo’lgan mamlakatlar tomonidan tayinlanadigan yoki mamlakatlar guruhi saylaydigan 24 ijrochi direktor kiradi. Ijroiya kengash majlislari har haftada 3 marta o’tkaziladi. Ijroiya kengash ijrochi direktori saylaydi. XVF kapitalida kvotasini hisobga olgan holda 7 ta rivojlangan mamlakatlarga ovozlarning 45%, shu jumladan, AQSh ga 18%to’g’ri keladi.

XVF kreditlari to’lov balansidagi nomuvozanatlik sabablariga ko’ra bir necha turlarga bo’linadi. XVFning oddiy krediti to’lov balansidagi vaqtinchalik tangliklarni bartaraf etish maqsadlarida 1 yilgacha muddatga SDRga beriladi (uni 4-5 yilgacha cho’zish imkoniyatibilan). Katta miqdordagi kreditlar foiz bilan “STEND Bay” shartnomasini tuzgan mamlakatlarga XVF barqarorlashtirish dasturi bajarilishiga qarab ajratiladi.

Markazlashtirilgan - bank tizimi buyruq-ma'muriy iqtisodiyot sharoitida mavjud bo'lib, bank sohasida davlat monopoliyasi bilan ajralib turadi. Mamlakatda bir yoki bir nechta davlatga qarashli banklar mahalliy filiallariga ega. Davlat banklarning majburiyatlari bo'yicha javob beradi, banklar hukumatga bo'ysunadi va uning operatsion faoliyatiga bog'liqdir, kredit va emissiya operatsiyalari bitta bankda to'plangan, bank rahbari markaziy yoki mahalliy hokimiyat tomonidan yuqori boshqaruv organlari tomonidan tayinlanadi. Bank faoliyati yuridik hujjatlar bilan tartibga solinadi.

Bozor - tipidagi bank tizimi bank faoliyatida davlat monopoliyasining yo‘qligi bilan tavsiflanadi. Bank raqobati bilan ajralib turadigan bozorda bank tizimi uchun. Emissiya va kredit funktsiyalari o'zaro bo'linadi. Pul masalasi markaziy bankda to'plangan; turli xil tijorat banklari - tijorat, investitsiya, innovatsion, ipoteka, omonat va boshqalar - korxonalar va aholiga kreditlar berishadi. Tijorat banklari davlatning majburiyatlari uchun javobgar emas, davlat tijorat banklarining majburiyatlari uchun javob bermaydi.

O‘tish tizimi - Uchta davlat banklarining monopoliyasi kreditlar ko'pincha ikkinchi byudjet rolini o'ynashiga olib keldi. Bunday sharoitda kredit mexanizmining samarali potentsialidan foydalanilmadi, bozor iqtisodiyotiga ega mamlakatlarda ma'lum bo'lgan vositalar yordamida faol pul-kredit siyosatini olib borish mumkin emas edi.

Bank tizimining asosiy funksiyalari

 - bank kreditlari berish va hisob-kitob tizimini tashkil etish orqali iqtisodiyotning ishlashi va rivojlanishini ta'minlash;

- pul mablag'larini kreditorlardan qarz oluvchilarga va sotuvchilardan xaridorga o'tkazishda vositachilik;

- mamlakatda vaqtincha bo'sh resurslarning to'planishi;

- ishlab chiqarish, tovarlarning aylanishi va jismoniy shaxslarning ehtiyojlarini kreditlash.

Bank tizimi davlatning moliya-kredit tizimidagi asosiy bo‘g‘in hisoblanadi, chunki mamlakatning iqtisodiy aylanmasi uchun kredit va moliyaviy xizmatlarga yuk tushadi. Rossiyaning bank tizimi doimiy ravishda va adolatli ravishda o‘z funktsiyalarini muvaffaqiyatli bajaradi, iqtisodiyotning barcha qismlari o'rtasida hisob-kitoblarni amalga oshiradi, vaqtincha mavjud mablag'larni qayta taqsimlaydi.

4. Rossiya federasiyasi bank tizimining rivojlanishi.

Bank tizimining rivojlanishiga qator makroiqtisodiy va siyosiy omillar ta‘sir ko‘rsatmoqda.

-   -;   -;   -

tovar-pul munosabatlarining yetuklik darajasi

davlat va iqtisodiy tartib, uning maqsadi va ijtimoiy yo'nalishi

bankning iqtisodiyotdagi roli va mohiyati haqida umumiy tasavvur

qonunchilik bazasi va hujjatlar

Bank tizimining rivojlanishiga mamlakatning qonunchilik bazasi katta ta'sir ko'rsatmoqda. Ba'zi mamlakatlarda banklarga qimmatli qog'ozlar bilan muayyan operatsiyalarni amalga oshirish, o'z mablag'larini korxonalar kapitaliga investitsiya qilish taqiqlanadi. Ba'zi mamlakatlarda banklarga sug'urta bilan shug'ullanish taqiqlangan

Bank tizimining rivojlanishini belgilaydigan muhim omil banklararo raqobatdir. Mamlakat va uning alohida mintaqalarida yetarlicha katta miqdordagi mustaqil banklarning mavjudligi ma'lum bir muhitni yaratadi, ular mijozlar uchun kurashga kirishadi, xizmat ko'rsatish sifatini yaxshilaydi, xizmatlarni kengaytiradi va bozorga yangi mahsulotlarni taklif qiladi

So'nggi yillarda Rossiya bank tizimi jadal rivojlanmoqda va ushbu rivojlanishda ijobiy tendentsiyalar paydo bo'ldi. Kredit tashkilotlari mijozlar uchun eng katta shaffoflik va ochiqlikka intilishni boshladilar. Ilg'or biznes modellari, yangi bank texnologiyalari va kreditlashning har xil turlari joriy etilmoqda.

Rossiya banki Bu Rossiya Federatsiyasining markaziy banki. Uning ustav kapitali 3 milliard rubl. va boshqa mulk federal mulkdir. Rossiya Banki Rossiya Bankining mol-mulkiga egalik qilish, undan foydalanish va uni tasarruf etish vakolatiga ega. Rossiya banki "Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki (Rossiya banki) to'g'risida" gi qonun asosida tuzilgan va ishlaydi.

Rublning himoyasi va barqarorligini ta'minlash

Rossiya Federatsiyasining bank tizimini rivojlantirish va mustahkamlash

To'lov tizimining samarali va uzluksiz ishlashini ta'minlash

1) taxmin qilingan  yuridik shaxslarga, shu jumladan kredit tashkilotlariga banklararo, valyuta bozorlarida, qimmatli qog'ozlar bozorida xizmat ko'rsatish, shuningdek plastik kartochkalar orqali to'lovlarni amalga oshirish; naqd pul, to'lov va hisob-kitob hujjatlarini to'plash; yuridik shaxslarga kassa xizmatlari, naqd pulsiz shaklda xorijiy valyutani sotib olish va sotish bo'yicha operatsiyalar;

2) depozit va kredit  - yuridik shaxslarning pul mablag'larini omonatlarga jalb qilish (belgilangan muddatga), ularni o'z nomidan va o'z mablag'lari hisobidan joylashtirish, naqd pulsiz shaklda xorijiy valyutani sotib olish va sotish, bank kafolatlarini berish, shuningdek bank faoliyati bilan bog'liq bo'lmagan boshqa operatsiyalarni amalga oshirish. operatsiyalar, shu jumladan: uchinchi shaxslar uchun kafolatlar berish, uchinchi shaxslardan da'vo huquqlarini olish, mijozlarning mablag'lari va boshqa mol-mulkini ishonchli boshqarish, lizing operatsiyalarini o'tkazish va boshqalar.

- Xorijiy va Rossiya moliya bozorlari o'rtasida moliyaviy vositachilik.

- Tashqi savdoni kreditlash va xorijiy bank joylashgan mamlakat va Rossiya Federatsiyasi o'rtasidagi tashqi savdoga xizmat ko'rsatish;

- Bankning kelib chiqishi mamlakatlari va Rossiya bozorida faoliyat ko'rsatuvchi transmilliy korporatsiyalar uchun bank xizmatlari;

- Milliy korxona va tashkilotlarga zamonaviy bank xizmatlarini taqdim etish;

1) bank operatsiyalarini amalga oshirish litsenziyasiga ega bo'lmagan banklar yuridik shaxslar va jismoniy shaxslar bilan bank operatsiyalarini amalga oshirish taqiqlanadi.

2) kredit va boshqa tashkilotlarning aktsiyalarini (ulushlarini) sotib olish.

3) ko'chmas mulk bilan bog'liq operatsiyalarni amalga oshirish, Rossiya Banki va uning tashkilotlari faoliyatini ta'minlash bilan bog'liq hollar bundan mustasno;

4) savdo va ishlab chiqarish faoliyati bilan shug'ullanish, Milliy bank to'g'risidagi qonunda nazarda tutilgan hollar bundan mustasno;

5) berilgan kreditlarni to'lash. Istisno Direktorlar kengashi qarori bilan amalga oshirilishi mumkin.

Rossiyaning VTB banki korporativ boshqaruv tuzilmasi

Xulosa

Zamonaviy jamiyatda Rossiyaning bank tizimi doimiy ravishda rivojlanib, o'zgarib bormoqda, uning tuzilishi yanada murakkablashmoqda. Bu moliya va tovar bozorlarining rivojlanishi, mijozlarga xizmat ko'rsatishning yangi vositalari va usullari, moliya-kredit muassasalarining yangi turlari paydo bo'lishi bilan bog'liq.

E‘tiboringiz uchun rahmat!