Korparativ boshqaruv

To‘qimachilik sanoatida 2010-2015 yillarda investitsiya loyihalarini amalga

oshirish hisobiga yangi ish o‘rinlarining yaratilishi

Viloyatlar

2010 yil

2011 yil

2015 yil

Jami

yaratilgan

ish o‘rinlari

1. Qoraqalpog‘iston

R.

50

-

1450

1500

2. Andijon viloyati

300

-

1700

2000

3. Buxoro viloyati

600

35

2600

3235

4. Jizzax viloyati

200

-

1700

1900

5. Navoiy viloyati

-

-

1400

1400

6. Namangan viloyati

800

735

890

2425

7. Samarqand viloyati

278

350

1550

2178

8. Sirdaryo viloyati

500

1113

1990

3603

9. Surxondaryo

viloyati

-

-

1470

1470

10. Toshkent viloyati

871

1075

2050

3996

11. Farg‘ona viloyati

520

1362

1300

3182

12. Qashqadaryo

viloyati

-

-

1700

1700

13. Xorazm viloyati

210

50

2600

2860

14. Toshkent shahri

1270

485

1600

3355

Jami

5599

5205

24000

34804

Manba: Korxona ma’lumotlari asosida muallif ishlanmasi. [10]

---

24

Viloyatlarda yangi to‘qimachilik korxonalarining tashkil etilishi hisobiga

ish o‘rinlarining yaratilishi Respublikamiz viloyatlarini rivojlantirishga,

ularning rivojlanishi darajasidagi nomutanosiblikni ma’lum ma’noda

kamaytirishga, aholini ish bilan ta’minlab, ishsizlar sonini qisqartirishga yordam

beradi. Ayni vaqtda, investitsiyalar innovatsiyalar bilan bog‘liqdir. SHu

boisdan, to‘qimachilik korxonalarida innovatsion faoliyatni tashkil etish

maqsadga muvofiqdir.

2.3. To‘qimachilik sanoatiga investitsiyalarni jalb qilishning korxona

raqobatbardoshligini oshirishdagi roli

To‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni keng jalb etish maqsadida

kompaniya tomonidan  yangi investitsion strategiya ishlab chiqilgan bo‘lib, u  o‘z

ichiga quyidagilarni amalga oshirilishini oladi:

- to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar ko‘rinishidagi, tugallangan ishlab

chiqarish sikliga ega bo‘lgan yangi loyihalarni, xorijiy hamkorlar loyiha

qiymatining 30%dan kam bo‘lmagan qismini o‘tkazishlari sharti bilan amalga

oshirish;

- mavjud to‘qimachilik  va trikotaj-tikuvchilik korxonalarini

modernizatsiyalash va texnikaviy qayta qurish.

Bugungi kunda O‘zbekiston – Xitoy  davlatlari o‘rtasida to‘qimachilik

tarmog‘ida  hamkorlik aloqalari o‘rnatilmoqda. Xitoy kompaniyalari ishtirokida

«O‘zbekengilsanoat» DAK umumiy qiymati 36,0 mln. dollarga teng bo‘lgan 9 ta

loyihani amalga oshiryapti.

         

- 3 ta loyiha yigiruv ishlab chiqarishida: umumiy quvvati 15,5 ming tonna

paxta kalava ipi (« Nanyang Red Cotton Angels» 18, 1 mln.doll., SP «Platinium

Invest» 0,3 mln.doll., SP  «TashRossTextill» 7,0 mln.doll);

---

25

         - 5 ta loyiha ipakchilik tarmog‘ida: umumiy quvvati 350 tonna xom ipak (IP

«Hua Lu» 4,7 mln.doll., SP «Buxoro Brilliants Silk» 1,5 mln.doll., SP «Muborak

Pure Silk» 0,5 mln.doll., SP «Inter Silk Pro» 1,95 mln.doll., SP «Ravnak Silk»

0,55 mln.doll.);

         

- 1ta loyiha trikotaj to‘quv ishlab chiqarishini tashkil etish bo‘yicha: yillik

quvvati  12,0 mln. juft paypoq mahsulotlari (IP «Shina-UK CLLD» - 1,3 mln.

doll.).   2013yil Xitoy davlatiga eksport miqdori  100,2 mln. dollarni tashkil etdi.

          

Bugungi kunda  «O‘zbekengilsanoat»  AK tomonidan qo‘yidagi  loyihalarni

amalga oshirish borasida ishlar olib borilmoda:

1) tayyor gazlamalarni ishlab chiqarish (djinsi gazlamasi, tukli sochiqbop

matolar,  ko‘ylakbop gazlamalar);

          2) tayyor trikotaj buyumlarini ishlab chiqarish;

          3) to‘qimachilik  aksessuarlari ya’ni:

     - zontiklar, tugmachalar, molniyalar va boshqalarni ishlab chiqarish;

          4) to‘qimachilik dastgohlari:

            - to‘quv  dastgohlari;

            - yigiruv ishlab chiarishi uchun ehtiyot qismlar.

 

2013-2015  yillarda  «Jizzax» Maxsus  Industrial  Zonasida amalga

oshiriladigan 5 ta yirik investitsion loyihalar ustida ish olib borilmoqda.

          

Ushbu  loyihalarni  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  xorijiy  investitsiyalarni  O‘zbekiston

to‘qimachilik sanoatiga  jalb etish bo‘yicha amalga oshirilayotgan yirik, muhim

ishlardan   deb arashimiz mumkin.

1. №1 – investitsion loyiha (to‘qimachilik kompleksi) – djinsi gazlamasi va

djinsidan tayyor mahsulotlar ishlab chiqaradigan to‘qimachilik kompleksini tashkil

etish:   yillik ishlab chiqarish hajmi: xom djinsi gazlamasi 6,1 mln.p.m.; tayyor

---

26

djinsi gazlamasi 15,0 mln.p.m.; tayyor djinsi mahsulotlari 5,0 mln.dona;

xomashyo resurslari bilan ta’minlanganligi: Respublikada  1,0 mln.tonnadan ortiq

paxta tolasi, 300 ming tonna paxta kalava iplari ishlab chiqariladi;  loyihaning

qiymati 25,0 mln.doll.

     2. №2 – investitsion loyiha (to‘qimachilik kompleksi) – paypoq mahsulotlari

ishlab chiqaradigan to‘qimachilik kompleksini tashkil etish: yillik ishlab chiqarish

hajmi: 10 mln. juft paypoq mahsulotlari; xomashyo resurslari bilan

ta’minlanganligi: Respublikada  1,0 mln.tonnadan ortiq  paxta tolasi, 300 ming

tonna paxta kalava iplari ishlab chiqariladi;  loyihaning qiymati 3,5  mln. doll.

     3. №3 – investitsion loyiha (to‘qimachilik kompleksi) – tukli mato va sochiq

mahsulotlari ishlab chiqaradigan to‘qimachilik kompleksini tashkil etish:   yillik

ishlab chiqarish hajmi: tayyor takli mato3000tonna, tukli sochiq mahsulotlari 1,5

mln.dona; xomashyo resurslari bilan ta’minlanganligi: Respublikada  1,0

mln.tonnadan ortiq  paxta tolasi, 300 ming tonna paxta kalava iplari ishlab

chiqariladi;  loyihaning qiymati 20  mln.doll.

      4. №4 – investitsion loyiha (to‘qimachilik kompleksi) – aralash tolali  gazlama

va undan tayyor mahsulotlar ishlab chiqaradigan to‘qimachilik kompleksini tashkil

etish:  yillik ishlab chiqarish hajmi: xom aralash tolali  gazlama  8,1 mln.p.m.;

tayyor aralash tolali gazlama 20,0 mln.p.m.; tayyor  mahsulotlar 5,0 mln.dona;

xomashyo resurslari bilan ta’minlanganligi: Respublikada  1,0 mln.tonnadan ortiq

paxta tolasi, 300 ming tonna paxta kalava iplari ishlab chiqariladi;  loyihaning

qiymati 26,0 mln.doll.

      

5. №5 – investitsion loyiha (to‘qimachilik kompleksi) – uy-ro‘zg‘or uchun

to‘qimachilik sanoati mahsulotlari ishlab chiqaradigan to‘qimachilik kompleksini

tashkil etish:   yillik ishlab chiqarish hajmi: 4,0 ming tonna paxta kalava ipi,10,0

mln.p.m. gazlama, bo‘yash-pardozlash 10,0 mln.p.m., Bad shits: 1 mln. komplekt;

xomashyo resurslari bilan ta’minlanganligi: Respublikada  1,0 mln.tonnadan ortiq

---

27

paxta tolasi, 300 ming tonna paxta kalava iplari ishlab chiqariladi; loyihaning

qiymati 20,0 mln.dollar.

Respublikamizda erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etishning asosiy

maqsadlariga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:

- Markaziy Osiyodagi erkin savdo zonalariga a’zo davlatlarda tovarlar ishlab

chiqarish, xizmatlar ko‘rsatish, investitsiyalar kiritishga nisbatan preferensial

rejimni yaratish;

- tovarlarni, xizmatlari va investitsiyalarni erkin harakat qilishi uchun

to‘siqlarni yo‘qotish;

- savdo va boshqa operatsiyalar bo‘yicha o‘zaro manfaatli hisob - kitob va

to‘lovlarning samarali tizimini yaratish va rivojlantirish;

- erkin savdo zonalarining samarali faoliyat yuritishi uchun zarur

qonunchilikni muvofiqlashtirish;

- kooperatsiya aloqalarining rivojlanishini qo‘llab - quvvatlash va o‘zaro

manfaatli investitsiyalar uchun qulay sharoitlar yaratib berish;

- ishlab chiqarish va servis xizmatlari sur’atlarining o‘sishi, eksport

salohiyatning ortishi, aholi ijtimoiy himoyalanganligining yaxshilanishi,

investitsiyalar va mamlakatning yalpi ichki mahsulotini o‘sishi orqali butun

iqtisodiyotini tashkiliy qayta tuzish.

Ushbu maqsadning ro‘yobga chiqishiga quyidagi vazifalarni echish orqali

erishish mumkin: texnoparklar, texnopolislar, yuqori texnologik klassterlar, yangi

yuqori texnologiyalarni rivojlantirish mintaqalarini, texnik - iqtisodiy rivojlanishni,

innovatsion mintaqalarni, agrosanoat parklarini, servis xizmatlarini, ishlab

chiqarishni jadal sur’atlarda rivojlantirishni, ilg‘or texnika va texnologiyani

rag‘batlantirishning huquqiy mexanizmini takomillashtirishni, yangi texnologik

asosda iqtisodiy o‘sishni tezlashtirishni va aholining ijtimoiy himoyalanganligini

---

28

oshirish uchun yangi ish o‘rinlarini yaratishga imkon beradigan me’yoriy huquqiy

bazani takomillashtirish kerak.

Fan - texnika taraqqiyoti yutuqlaridan foydalanish asosida yangiliklarni

muntazam ravishda va keng miqyosda tadbiq etish jarayonlarini shakllantirishga

katta e’tibor qaratilishi kerak. Bunday holatda ilmiy salohiyat eng qimmatli resurs

ekanligidan kelib chiqish zarur. U o‘z mohiyatiga ko‘ra noyob resurs, yoki unga

egalik qilish kelgusida mehnat taqsimotida etakchi o‘rinni, raqobat kurashida hal

qiluvchi ustunliklarga ega bo‘lish imkoniyatini beradi

---

29

Xulosa.

Iqtisodiyotni tizimli qayta qurishini amalga oshirish, yangi innovatsion

loyixalarni amalga oshirish bu orqali ishlab chiqarishni va eksportni

takomillashtirish, ular salmog‘ida mamlakat iqtisodiyotini jahon xo‘jaligiga

integratsiyalashuvi jarayonidagi tavakkalchiliklarni

minimallashtiishni

ta’minlaydigan yuqori qo‘shilgan qiymatga ega bo‘lgan tovarlarni ko‘paytirishga

ko‘pgina omillar ta’sir ko‘rsatadi.

Tadqiqotlar natijasi shuni ko‘rsatdiki, bugungi kunda tarmoqda innovatsion

loyixalarni amalga oshirish borasida olib borayotgan islohotlar o‘z ijobiy

natijalarini bermoqda. Xususan, bugungi kunda to‘qimachilik korxonalarida yangi

innovatsion texnologiyalarni joriy etishning asosiy yo‘llaridan biri hisoblangan

chet el investitsiyalarini tarmoqqa jalb qilish borasida ancha ishlar olib borilmoqda.

Davlat tomonidan chet el investitsiyalarini jalb qilish maqsadida bir qancha

imtiyozlar berilmoqda. Ularning huquqi  qonunlarda hioyalanib qo‘yilgan.

Olib borilgan tadqiqotlar natijasida quyidagi xulosa va takliflarni keltirish

mumkin.: to‘qimachilik sanoatida sarmoyalarni kalava-mato tarmog‘idan tikuv

trikotaj tarmog‘iga qayta yo‘naltirish muhim ahamiyatga ega.

Anchagina kapital talab qiladigan boshlang‘ich to‘qimachilik sanoatiga

sarmoya jalb qilish ilk bosqichda o‘zini oqlar edi. Bunday sharoitlarda barcha

to‘qimachilik korxonalariga imtiyoz berishdan ko‘ra, bir necha o‘zaro bog‘liq

ishlab chiqarish yaratib, gazlama yoki ipni qayta ishlayotgan, trikotaj polotnolari

to‘qib, ishlov berib, tikishni yo‘lga qo‘yayotgan korxonalargagina imtiyoz va

ustuvorliklar berish maqsadga muvofiq bo‘lardi. Mazkur tarmoq ham ichki, ham

tashqi bozorlarda baland va doimiy talabga ega bo‘lgan keng spektrdagi

to‘qimachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishga qodir.

Bunday ishlab chiqarishlar kalava-ip va tikuv ishlab chiqarishlariga

qaraganda ancha kam kapital talab qiladi.

---

30

Sifatli mahalliy xom-ashyodan foydalanilgan holda mazkur ishlab

chiqarishlar yuqori qo‘shimcha qiymat bilan xarakterlanadi, ularda eksport

imkoniyati ko‘proq va to‘qimachilik sanoatida bugungi kunda eng yuqori bandlik

darajasini ta’minlamoqda.

 To‘qimachilik sanoati korxonalarini modernizatsiya qilish va qaytadan

rekonstruksiyalash uchun chet el investitsiyalarini jalb qilish bu orqali

korxonalarga yangi zamonaviy dastgoxlarni o‘rnatish lozim. CHunki, yangi turdagi

dastgoxlarda ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifati jaxon standartlariga javob

beribgina qolmay, ishchi kuchi va ortiqcha energiyalarni kam sarf bo‘lishi hisobiga

ishlab chiqarilayotgan mahsulotning tan narxini kamayishiga olib keladi. Bu esa

o‘z navbatida mahsulot raqobatbardoshligini oshirib, eksport salohiyatini

yuksaltiradi. Demak to‘qimachilik korxonalariga innovatsiya va investitsiyalarni

kiritish nafaqat korxonaning samarali ishlashiga, balki butun tarmoqning

rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

---

31

                               ADABIYOTLAR RO‘YXATI.

1.      I.A. Karimov . “Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kelajagi yo‘lida xizmat

qilish – eng oliy saodatdir”. T.: O‘zbekiston. 2015 .

2.     I.A. Karimov. “O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. -T.:

O‘zbekiston. 2011.

3.      I.A.Karimov   “ Mamlakatimizni 2015 yil ijtimoiy iqtisodiy rivojlantirish

yakunlari va 2016- yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim  ustuvor

yo’nalishlari” ga bag’ishlangan maruza 17.01.2016 yil

4.      I.A. Karimov. Jaxon moliyaviy – iqtisodiy inkirozi, O‘zbekiston sharoitida

uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari. Toshkent. Iqtisodiyot  2009.

5.       M. SHarifxo‘jaev, . Abdullaev. “Menejment” Darslik. –T.: O‘qituvchi. 2001.

6.       Chausova N.YU., Kalugina O.A., Menejment: Darslik.-T.:  O’qituvchi.2011.

7.    B.A. Abduraxmonov  «Korxona iqtisodiyoti». Darslik. – T.: «Fan va

texnologiya», 2013.

8.            I.O.  YAkubov    Strategik  rejalashtirish          Adabiyot  jamgarmasi,  Toshkent

2004.

9.       DAK “O’zbekyengilsanoat” hisobotlari 2014-2015 yil

10.

www.Cer.uz

.

11.

www.plehanov.com

.

12. www.ref.uz

13.

www.Ziyonet.uz

14. www.Pravo.uz

15.

www.Uzreport.com

---

32

MUNDARIJA:

KIRISH ……………………………………………………………………   3

I. Asosiy qism :Yengil sanoat korxonalari investitsiyalarini nazariy asoslsri.

1.1 Investitsiya haqida tushuncha va uning shakllari……………………       5

1.2 Investitsiya kiritish manbaalari va yo’nalishlari…………………       7

1.3.Yengil sanoat korxonalarida investitsiyani baholash…………….      10

II. Amaliy qism: Yengil sanoat korxonalarida xorijiy investitsiyaning  ro’li.

2.1.  O’zbekiston Yengil sanoatiga kiritilgan investitsiyalar……………       17

2.2. To‘qimachilik sanoatiga investitsiyalarni jalb qilishning korxona

raqobatbardoshligini oshirishdagi

roli……………………………………….........................................................    19

2.3. To‘qimachilik sanoati korxonalarida investitsion loyihalarni boshqarish

samaradorligi……………………………………………………………        24

Xulosa…………………………………………………………………        28

Abiyotlar ro‘yhati……………….0

Ilova……………………………………………………………………        31