Ko‘rinishda bo‘ladi. (14. 25) dan foydalanib matematik mayatnik tebranish davri

14.12 – rasm.



Do‘ngliklar
(14.76)
s
Tugunlar
hartni qanoatlantiruvchi nuqtalarda turg‘un to‘lqin amplitudasining maksimal qiymati 2A ga teng bo‘ladi. Bu nuqtalar turg‘un to‘lqinning do‘ngliklari deb ataladi. (14.12 – rasm) 14.76) ga asosan do‘ngliklarning koordinatalari uchun
(14.78)
ifodani hosil qilamiz.

shartni qanoatlantiruvchi nuqtalarda esa turg‘un to‘lqin amplitudasi nolga teng bo‘ladi. Bu nuqtalar turg‘un to‘lqinning tugunlari deb ataladi (14.12 – rasm). Bundan tugunlarning koordinatalari
(14.78)
ifoda bilan aniqlanishini topamiz. 14.12 – rasmdan ko‘rinadiki do‘ngliklar va tugunlar bir-biridan to‘lqinning chorak uzunligiga teng masofada joylashadi.

14.11 - §. Elektromagit to‘lqinlar. Umov vektori

1

14.13 – rasm.


4.2 - § da tebranish konturida elektromagnit to‘lqinlar hosil qilish va unda elektr hamda magnit maydon energiyalarining bir-biriga aylanishlarini o‘rganib chiqdik. Bu hodisa kontur atrofidagi fazoda energiyaning juda oz qismi elektromagnit to‘lqin sifatida tarqalishi mumkinligini ko‘rsatadi. Tebranish konturining davri qanchalik kichik bo‘lsa, kontur energiyasining shunchalik ko‘proq qismi elektromagnit to‘lqin sifatida tarqaladi. Tomson formulasiga ( ) asosan tebranish davrini kichraytirish uchun tebranish konturidagi induktivlik va sig‘im qiymatlarini kamaytirish lozim yoki tebranish chastotasini orttirish kerak. Elektromagnit to‘lqinlarni tarqatish uchun Gers ochiq konturidan, ya’ni Gers vibratoridan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Vibratorning ikkala qismi dastlab o‘zgaruvchan tok manbaidan yuqoriroq potensiallar farqi vujudga kelguncha zaryadlanadi. Potensiallar farqi yetarlicha yuqori bo‘lganda vibratorning ikkala qismi oralig‘ida uchqun yuz berib zanjirning ikkala qismini ulaydi. Keyin vibrator yangitdan zaryadlanadi va jarayon takrorlanaveradi.
Elektromagnit to‘lqinlarini qayd qilish uchun rezonator (r)dan foydalanish mumkin (14.13 – rasm). Elektromagnit to‘lqinning differensial tenglamasi quyidagicha yoziladi:
(14.79)
, (14.80)
bundagi u – elektromagnit to‘lqinning fazaviy tezligi bo‘lib, uning qiymati quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:
, (14.81)
bunda  - muhitning magnit singdiruvchanligi va  - dielektrik singdiruvchanligi birga teng. Shuning uchun vakuumda elektromagnit to‘lqinlarining tarqalish tezligi
(14.82)
munosabat bilan topiladi. Bu ifodani e’tiborga olib (14.81) ni quyidagicha yozamiz
(14.83)
M