Корхона фаолиятининг харажатлари, даромад ва рентабеллиги

Маҳсулот(иш, хизмат) таннархи

Таннарх маҳсулот баҳосининг таркибий қисми ҳисобланади:

Б = Т + Ф + ҚҚС,

бу ерда Б – маҳсулот баҳоси;
Т – маҳсулот танннархи;
Ф – фойда.

Маҳсулот(иш, хизмат) таннархини ифодаловчи кўрсаткич

Бу- бир сўмлик товар маҳсулоти учун қилинган ҳаражатдир. Бу кўрсаткич тийин ҳисобида қуйидагича аниқланади.
Бир сўмлик маҳсулот
учун қилинган харажат =

Маҳсулот(иш, хизмат) таннархининг харажатлар бўйича таркиби


1. Ҳаражатларнинг иқтисодий элементлари бўйича.
2. Ҳаражатларнинг калькуляцион моддалари бўйича.

Харажатларнинг элементи бўйича гуруҳларга ажратишдан мақсад

• харажатлар тузилмаси ва динамикасини назорат қилиш;
• кўрсаткичларни таққослаш орқали жонли меҳнат билан бошқа харажат турларининг нисбатини аниқлаш;
• ишлаб чиқариш захираларини меъёрлаштириш ва таҳлил этиш,
• айланма маблағларининг тезлигини аниқлаш ва миллий даромадни ҳисоблаш;

3.Корхона даромадлари ва фойдасининг шаклланиш манбалари


“Фирма томонидан ишлаб чиқарилган товарларни сотишдан тушган тушум ҳажми фирманинг ялпи даромади дейилади”.
Мэнкью Н.Г. Принципы Экономикс. – СПб: Питер Ком, 1999, стр.278.

Даромад − корхона молиявий-хўжалик фаолиятининг муҳим кўрсаткичидир.
Унинг мазмуни, таснифи ва тавсифи “Маҳсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тўғрисида Низом”да ва бошқа меъёрий ҳужжатларда ёритилган.
Фойданинг шаклланиш манбалари
1-чи манба - маҳсулотнинг у ёки бу турини ишлаб чиқаришдаги монополия ҳолати ёки маҳсулотнинг нодирлиги ҳисобига шаклланади;
2-чи манба - ишлаб чиқариш ва тадбиркорлик фаолияти билан боғлиқ.