Ko’p hujayralilar Metazoda

Sintsitial nazariya - I. Xodji (1943) va boshka olimlar nazariyalari; Kо‘p hо‘jayralilar kо‘p yadroli lekin bir plazmodiyli, kiprikli sodda hayvonlarga (tufelka) о‘xshash bir hо‘jayralilardan kelib chiqqan ya’ni qutblanishni kelib chiqishi va xo‘jayralar ixtisoslashuvi; evolyutsiya jarayonida tuzilishni murakkablashuvi va hokоzalar.

Iering Xodja (Yugoslav zoologi) Metazoalar eng yuqori darajada tuzilgan sodda hayvonlarning ko’p yadroli infuzoriyalardan kelib chiqqan deb hisoblanadi. Masalan: tufelka (protaplazma ekto va entodan iborat, ikki xil yadro bor, teri qoplama murakkab (mionema, trixosist)), qisqaruv «teshigi» bor, konyugasiya yo’li orqali ko’p ho’jayralilar kelib chiqqan.
Kо‘p hо‘jayralilar

Yuqoridagi gastreya va fagosetella Metaoaning erkin holda yashovchi lichinkalari bo’lib, ular faqat turning geografik tarqalishini ta’minlaydi deb hisoblaydi. Metazoa Zaxvatkinning fikricha o’troq holdagi koloniyali organizmlar xuddi hozirgi zamon bulutlari va gidroid poliplariga uxshash.

Har bir ko`p hujayrali organizm bir necha organlar va organlar sistemasidan tashkil topgan. Tananing ma`lum bir vazifani bajaruvchi qismi organ deb yuritiladi. Har bir organ o`z navbatida bir necha xil to`qimalardan tarkib topgan.

Aniq bir yunalishdagi vazifani bajarishga moslashgan organlar yig`masi organlar sistemasini tashkil etadi: ovqat hazm kilish organlari sistemasi (og`iz bo`shlig`i, tomoq, qizilo`ngach, oshqozon, ichaklar), nafas olish organlari sistemasi, ayirish organlari sistemasi, qon aylanish sistemasi, jinsiy organlar sistemasi, nerv sistemasi va sezuv organlari.

Ko`pchilik ko`p hujayrali hayvonlarning tana qismlari bilateral simmetriyali, ya`ni ma`lum bir tartibda joylashgan. Faqat kamgina hayvonlarda, jumladan bulutlarda tana ma`lum simmetriyaga ega emas. Qolgan ko`p hujayralilar tanasi radial simmetriya (kovakichlilar, dengiz yulduzlari va xokazo)li tuzilgan.

Adabiyоtlar:

1. G.G.Abrikosov va boshqalar. «Zoologiya» 1 - 2 jilt. T: 1966.

2. V.F.Natali «Umurtqasiz hayvonlar zoologiyasi». T: 1966.

3. S.P. Naimov. «Umrtqali hayvonlar zoologiyasi» 1995 y.

4. O Mavlonov .Sh.Xurramov «Umirqasizlar zoologiyasi» T. 1988 y.

5. E.I.Lukin «Zoologiya» Moskva 1989