Kontrpassiv schyotlar

Kontraktiv schyotlar – korxona aktivlarining sof qiymatini topishda chegirib 
tashlanadigan summalarni aks ettirishga mo‘ljallangan schyotlar. 
 
Kontrpassiv schyotlar – korxonaning xususiy kapitali va majburiyatlarining sof 
qiymatini topishda chegirib tashlanadigan summalarni aks ettirishga mo‘ljallangan
schyotlar. 
 
Balansga summasi kiritilishiga ko‘ra buxgalteriya hisobi schyotlari balans va 
balansdan tashqari schyotlarga bo‘linadi. 
Balans schyotlari –bu qoldiqlari balansga kiritiladigan schyotlar. Aktivlar, 
majburiyatlar va xususiy kapitalni aks ettirishga mo‘ljallangan barcha schyotlar balans 
schyotlari hisoblanadi. 
Balansdan tashqari schyotlar – korxonada vaqtinchalik saqlanayotgan, 
foydalanilayotgan, lekinda unga tegishli bo‘lmaganligi uchun balansga kiritib 
bo‘lmaydigan aktivlarni, shartli huquq va majburiyatlarni aks ettirishga mo‘ljallangan 
schyotlar. 
Ma’lumotlarni jamlash darajasiga ko‘ra buxgalteriya hisobi schyotlari sintetik va 
analitik schyotlarga bo‘linadi. 
Sintetik schyotlar – bu ma’lumotlarni faqat pul ifodasida qayd etib va jamlab 
beruvchi schyotlar. Ular asosida yuritiladigan hisob sintetik hisob deb ataladi. 21- son 
BHMSda ko‘rsatilgan barcha schyotlar sintetik schyotlar hisoblanadi. Demak, davlat 
tomonidan faqat sintetik schyotlar reglamentlash-tiriladi. 
Analitik schyotlar – bu ma’lumotlarni turli batafsilliklarda va turli o‘lchov 
birliklarida qayd etib va jamlab beruvchi schyotlar. Ushbu schyotlar asosida yuritiladigan 
hisob analitik hisob deb ataladi. Analitik schyotlar korxonalar tomonidan mustaqil 
ravishda ochiladi va yuritiladi. Analitik schyotlar summalarining yig‘indisi sintetik schet 
summasiga teng bo‘lishi lozim. Masalan, korxonaning № 6010 «Ta’minotchilar va 
pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar» sintetik schyotida aks ettirilgan jami qarzlarining 
summasi ushbu schyotga ochilgan
analitik schyotlar (ushbu holda alohida ta’minotchilar) ning qarzlari summasining 
yig‘indisidan iborat bo‘lishi kerak.
21- son BHMS ga muvofiq schyotlar 4 xonali sonlar bilan raqamlanadi. 
Buxgalteriya hisobi va hisobotini kompyuterlarda yuritishda ushbu raqamlarni 
seriyalarga ajratish muhim rol o‘ynaydi. Jumladan, moliyaviy hisobot shakllarini tuzish 
uchun schyotlarning 4 xonali sonlaridagi birinchi ikkitasi yetarli hisoblanadi, chunki 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

33 
aynan shu birinchi ikkita raqamlar hisobotda aks etuvchi ko‘rsatkichlarning umumiy 

summalarini ifodalaydi, masalan 01- seriyali raqam asosiy vositalar bo‘yicha 
yuritiladigan barcha sintetik schyotlarning ( 0110-0199) ma’lumotlarini , 90- seriyali 
raqam sotishdan olingan daromadlar bo‘yicha yuritiladigan barcha sintetik 
schyotlarning ( 9010-9030) ma’lumotlarini jamlab beradi. 
21- son BHMS sifatida tasdiqlangan schyotlar rejasi kitobga 1- ilova qilib 
keltirilgan.