Konstruktsion materiallar texnologiyasi

9-rasm. Gorizontal o’q atrofida qolipda cho’yan trubani tayyorlash sxemasi 
Bu usullardan boshqa texnologik usullarda olish qiyin bo’lgan murakkab shaklli 
aniq o’lchami, tekis yuzali quymalar (tikuv mashinasining mokisi, miltiq tepkisi, 
frezalar. parnalar) ishlab chiqarishda keng foydalaniladi. Bu usulda model oson 
suyuqlanadigan moddalardan metall qolipida presslash yo’li bilan tayyorlanadi. 

---

10-rasm. Suyuqlanuvchi modellar yordamida qoliplarda quymalar 
olish sxemasi: 
a-quyma, b-metalldan tayyorlangan quyma qolip, v-qolipga quyilgan oson 
suyuqlanadigan modda, g-model, d-modellarning umumiy quyma siapema hosil 
qiluvchi modeli bilan yopishtirilgan blok, e-qum qoplamali model bloki, j-model 
suyultirilgandan keyin opokaga o’rnatilgan model blokiga metall quyilishi. 
Qobiqlik qoliplarda quyma olish. Qobiqliklar mayda kvars qumiga bog’lovchi 
sifatida 5-8 % pulver bakelit (smola kukuni) yoki boshqa bog’lovchi moddalar 
aralashmasi qo’shib tayyorlanadi. Bunday bog’lovchi smola 100-120°C da 
suyuqlanib qum donalarini chulg’aydi. Keyin u 200-250°C gacha qizdirilib qotib, 
puxta qobiq hosil bo’ladi (11-rasm). 
11-rasm. Qobiqli qolip tayyorlash texnologik jarayoni sxemasi: 1-model yarim 
pallasi, 2-shtil, 3-qolip materiali, 4-bunker, 5-qolip pallasi. 
Nazorat savollari: 
1. Model komplektiga nimalar kiradi? 
2. Qotishmalarga va qoliplovchi yerga qo’yiladigan asosiy talablar nimalardan 
iborat? 
3.
 
Qo’l yordamida qoliplashning turlari nimalardan iborat? 
4.
 
Mashinalar yordamida qolip tayyorlash usulining afzalligini va ularning 
qoliplash turlarini izohlang? 
5.