Konstruksiyalar

132. Siqiluvchi elementlarni normal kesimlar bo‘yicha  
hisoblaganda statikaning qaysi shartlaridan foydalaniladi?
Egiluvchi elementga hisoblashdagi kabi ikkita tenglama-
dan foydalaniladi: ∑M
s
= 0 va ∑N= 0. Ichki kuchlardan S ar-
maturaga nisbatan olingan momentlar yig‘indisidan kesim ning 
yuk ko‘tarish qobiliyatini aniqlaymiz: (Ne)
u
=N
b
z
b
 +N′
s
z
s
 yoki 
to‘g‘ri burchakli kesimlar uchun (Ne)
u
 = R
b
bx(h
0
 – 0,5x) +  
+ R
sc
A′
s
(h
0
– a′). Mustahkamlik sharti quyidagi ko‘rinishga ke-
ladi: tashqi N kuchning S armatura o‘qiga nisbatan momenti 
Ne ≤ (Ne)
u
, bu yerda: Ne tashqi N kuchning S armatura o‘qiga 
nisbatan momenti. To‘g‘ri burchakli kesimlar uchun e = e
0
 + 
+ (0,5h – a), bu yerda e
0
= M/N (e
a
 ni hisobga olib).
Bo‘ylama o‘qqa barcha kuchlardan olingan proeksiyalar 
yig‘indisi: (N + Ns– Nb –N′
s
 = 0) siqiluvchi zona balandli-
gi x ni aniqlaymiz. To‘g‘ri burchakli kesimlar uchun (66-rasm): 
N + R
s
A
s
 – R
b
bx – RscA′s = 0, bu yerda x = (N + R
s
A
s
 – 
R
sc
A′
s
)/(R
b
b).
Agar, x>x
R
, bo‘lsa, hisob-
lashdagi 2-hol ro‘y beradi R
s
 
o‘rniga ortiqcha noma’lum σ
s
 
paydo bo‘lib, u siqiluvchi zo-
na balandligiga bog‘liq bo‘la-
di. Bu yerda x va σ
s 
ning qiy-
 66-rasm.

---

100
mati umumiy hol bo‘yicha hisoblanadi. Betonning klassi B30 
va undan kam zo‘riqtirilmagan A-I, A-II, A-III armaturalar 
qo‘llanilgan bo‘lsa quyidagi tenglamalarni birgalikda yechish 
orqali hisoblanadi: 
N +σ
s
A
s
 – R
sc
A′
s
 = R
b
bx va σ
s
= (2(1 –ξ)/(1–ξR)– 1)R
s
,
Bu yerda ξ = x/h
0
. Ikkinchi tenglamadan ko‘rinib turibdi-
ki, ξ = ξ
R
 bo‘lganda kuchlanish σ
s
 = R
s
, ξ = 1 bo‘lganda esa 
(ke simning barcha qismi siqiluvchi) σ
s
 = –R
s
, bunda σ
s 
= R
sc
.