Konstruksiyalar

80. Tavr kesimlarning egilishga mustahkamligi qanday  
tekshiriladi?
Agar barcha parametrlar ma’lum bo‘lsa (o‘lchamlar, arma-
turalash va betonning klassi), dastlab siqiluvchi zona 
ning 
ba 
landligi qayerdan o‘tishini aniqlash lozim: x=(N
s
–N′
s
)/ 
(R
b
b′
f
)=(R
s
A
s
′R
sc
A′
s
)/(R
b
b′
f
). Agar x≤h′
f
 (34-a rasm) bo‘lsa, u 
holda siqiluvchi zonaning chegarasi tokchadan o‘tadi va uni 
hisoblash to‘g‘ri burchakli kesimni hisoblashdan hech qanday 
farq qilmaydi (hisoblash formulalarida b ni b′
f
 ga almashtiri-
ladi). Agar x > h′
f
 (34-b rasm) bo‘lsa u holda siqiluvchi zona-

---

57
ning chegarasi qobirg‘adan o‘tadi, qo‘shimcha noma‘lum hosil 
bo‘ladi. Tokchaning ikkita yon qismlaridagi siquvchi kuchni 
aniqlash talab qilinadi: N
b f
=R
b
(b′
f
 – b)h′
f
. Qolgan qismi esa 
ko‘ndalang kesimi ning eni b bo‘lgan to‘g‘ri burchakli kesimga 
o‘xshash hisoblanadi: x=(N
s
–N′
s
–N
bf
)/(R
b
b)=(R
s
A
s
–R
sc
A′
s
–
R
b
(b′
f
–b)h′
f
)/(R
b
b); M
u
=N
b
z
b
+N
bf
z
bf
+N′
s
z
s
, yoki M
u
=R
b
bx-
(h
o
–0,5x)+R
b
(b′
f
–b)h′
f
(h
o
–0,5h′
f
)+ R
sc
 A′
s
(h
o
–a′). Mustah-
kamlik sharti quyidagicha: M≤M
u
. Keltirilgan formulalarda b′
f 
– amaldagi (loyihaviy) emas, tokchaning hisobiy eni bo‘lib, 
aksariyat hollarda loyihaviydan kam bo‘ladi (82-savolga qa-
ralsin).
a
b