Konstruksiyalar

182. Payvandlash detallariga ankerlar nima uchun kerak?
Ankerlarsiz plastinani beton bilan tishlashishi juda zaif bo‘-
ladi, u zo‘riqishlarga qarshilik qila olmay uzilib ketishi mum-
87-rasm.

---

136
kin. Masalan, bir qavatli sanoat binolaridagi rigel bilan ustun 
orasidagi sharnirli birikmada (88-a rasm) payvandlash detallar-
ga bir qancha zo‘riqishlarni qabul qiladi. 
Ko‘ndalang gorizontal yukni (kranning tormozlanishidan 
yoki shamol yuki) rigel ramaning ustuniga uzatadi (88-b rasm), 
unda bo‘ylama kuch N (siqiluvchi yoki cho‘ziluvchi ekanligi 
yukning yo‘nalishiga bog‘liq) hosil bo‘ladi. Uning reaksiyala-
ridan biri siljituvchi kuch Q
1
 bo‘lib, u payvandlash detallari to-
monidan qabul qilinadi (ustun va rigelning payvandlash detal-
lari bir xil qabul qiladi). Rigelning tayanch kesimlarida uncha 
katta bo‘lmagan M
0
 moment (batafsilroq ma’lumot 184-savol-
da berilgan) hosil bo‘lib, u qistirma detallarga uzatiladi (88-
v rasmdagi M
1
). Kranlarning tormozlanishidan hosil bo‘lgan 
T bo‘ylama kuch rigelda ag‘darilish momenti paydo bo‘lishiga 
olib keladi (88-g rasm). Agar ankerlar plastinaga yomon pay-
vandlangan bo‘lsa, ularning ko‘ndalang kesimi yetarli bo‘lmay-
di yoki betonning ichiga yetarli kiritilmagan bo‘lsa, u holda 
qistirma detal tez buziladi, keyin esa birikmaning buzilishi ro‘y 
beradi. 
a)
b)
v)
g)
88-rasm.
Zo‘riqishning turiga va uning xarakteriga qarab, qistirma de-
tallar faqat normal (perpendikulyar sirtlar) emas, balki qiya ham 
bo‘lishi mumkin. Ayrim hollarda shtamplangan qistirma detal-

---

137
lar ham qo‘llaniladi (ular payvandlangan detallarga qaraganda 
qulayroqdir). 
Qistirma detallarni loyihalash plastina o‘lchamlarini, an-
kerlar ko‘ndalang kesim yuzasini, ularning betonga kirish 
chuqurlikla rini to‘g‘ri tanlashdan iborat, bu esa ta’sir qiladigan 
zo‘riqishlar va ularning qiymatlariga bog‘liq. Ularning formu-
lalari me’yoriy hujjatlarda ko‘rsatilgan.