Konstruksiyalar

116. Aralash armaturali konstruksiyalar qanday hisoblanadi?
Agar yuqorida keltirilgan shartlar bajarilsa (armaturaning 
klassi A-V dan va zo‘riqtirilgan armatura klassidan katta emas, 
hamda ξ/ξ
R
 ≤ 0,5) hisobni oddiy usullar bilan amalga oshirila-
di, ya’ni zo‘riqtirilgan S
p
 armaturaning hisobiy qarshiligi R
s
γs
6
, 
zo‘riqtirilmagan S armaturaniki esa R
s
 qabul qilinadi. Agar  
ξ /ξ
R
 ≤ 0,5 bo‘lsa, hisoblash quyidagicha bajariladi: hisobiy nis-
bat ξ /ξ
R
 ga asosan γ
s6 
ning qiymati aniqlanadi, keyin armatu-
ra cho‘zilishi hisobiy diagrammasini birlashtiriladi (55-rasmda 
ko‘rsatilgani kabi) undan, S armaturadagi kuchlanishning qay-
si qiymati S
p
, armaturadagi R
s
γ
s6
 ga mos kelishi topiladi ham-
da σ
s
 ni S armaturaning hisobiy qarshiligi deb qabul qilinadi. 
Maxsus dasturlar asosida EhMda bajarilgan hisoblar aniqroq 
natija beradi. 
Zo‘riqtirilgan va zo‘riqtirilmagan armaturalarda A-IIIв 
klassdagi po‘lat ishlatilganda hisobiy qarshilik R
s
 qabul 

---

85
qilinadi. Uning yuqori plastik xossalarga ega ekanligi har ik-
kala turdagi armaturada ham buzilish oldidan kuchlanish 
deyarli tenglashadi (A-IIIв klassdagi armaturalar uchun γ
s6
 
koeffitsientni qo‘llanilmaydi 74-savolga qaralsin). Ko‘ndalang 
kesimlarda zo‘riqtirilmagan S armaturaning og‘irlik markazi 
zo‘riqtirilgan S
p
 armaturanikidan pastroqda bo‘lgani maqsad-
ga muvofiq, armatura cho‘ziluvchi chegaraga qancha yaqin 
bo‘lsa, undagi kuchlanish shuncha ko‘p bo‘ladi va S
p
 arma-
turadagi kuchlanishga tezroq yetib oladi. 
Qiya kesimlar mustahkamligini hisoblaganda to‘la zo‘riq-
tirilgan armaturalashga qaraganda siquvchi kuchning kamay-
ganligini emas, ishchi armaturaning yuzasi tayanchga yaqin 
uchastkalar 
dagi oraliqqa qaraganda kamroq bo‘lishini ham 
unut maslik kerak. Ushbu holat faqat darzbardoshlikni emas, 
balki qiya kesimlar mustahkamligini ham kamaytiradi.