Konstitutsiyaviy

6-§. O‘zbekiston Prezidenti faoliyatining kafolatlari

Prezidentlik davlat va jamiyat hayotida eng muhim rol o‘ynay-

digan, hokimiyat tizimida markaziy o‘rinda turadigan lavozimdir. 

Prezident  millat  faxri,  ramzi  hisoblanadi.  Shuning  uchun,  Prezi

-

dent o‘z vakolatlarini samarali, hech qanday to‘siqlarga uchramay, 

tazyiqlardan  holi  olib  borishi  uchun  Konstitutsiya  va  qonunlarda 

Prezidentlik faoliyati alohida tartibda muhofaza qilinadi.

Konstitutsiyaning  91-moddasi:  “Prezident  o‘z  vazifasini  ba

-

jarib turgan davrda boshqa haq to‘lanadigan lavozimni egallashi, 

vakillik  organining  deputati  bo‘lishi,  tadbirkorlik  faoliyati  bilan 

shug‘ullanishi mumkin emas.

Prezidentning shaxsi daxlsizdir va qonun bilan muhofaza eti

-

ladi”, – degan qoidani o‘rnatish bilan Prezident faoliyatini muho

-

faza qilish asosini yaratgan.

Barcha  mamlakatlarda  bo‘lgani  kabi,  O‘zbekistonda  ham, 

2003-yil 25-aprelda “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti faoliya-

tining  asosiy  kafolatlari  to‘g‘risida”gi  Qonun  qabul  qilingan.  U 

Prezident faoliyati uchun zarur tartiblar va kafolatlar yaratishni 

ko‘zda tutadi.

Qonunda Prezidentning daxlsizligi, uni muhofaza qilish (qo‘riq-

 

lash), faoliyatining ta’minoti, uy-joy, tibbiy ta’minoti belgilangan.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti daxlsizlik va immunitet

-

ga egadir. Daxlsizlik uning turar joyiga, xizmat xonalariga, yuki

-

ga, shaxsiy va transport vositalariga, yozishmalariga, aloqa vosita-

lariga, tegishli hujjatlariga tatbiq etiladi. O‘zbekiston Respublikasi 

Prezidenti  vakolatlarini  bajarish  bilan  bog‘liq  harakatlar  uchun 

jinoiy  va  boshqa  turdagi  javobgarlikka  tortilishi  mumkin  emas. 

---

345

Prezidentga  nisbatan  ushlab  turish,  so‘roq  qilish,  tintuv  yoki 

shaxsiy ko‘zdan kechirish mumkin emas.

O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  xafsizligini  ta’min-

lash  qonun  hujjatlarida  belgilangan  normalar  va  talablarga  mu

-

vofiq O‘zbekiston Milliy xafsizlik xizmatiga yuklanadi.

Prezidentning qonuniy faoliyatiga to‘sqinlik qilinishiga, shuning-

dek  uning  sha’ni,  qadr-qimmatiga  putur  yetkazilishiga  yo‘l  qo‘yil-

maydi, shunday holatlar sodir etilgan bo‘lsa, qonun bilan jazolanadi.

Prezidentning mehnatiga haq to‘lash qonun hujjatlarida bel

-

gilangan tartibda amalga oshiriladi. Unga muddati o‘ttiz olti ish 

kunidan iborat yillik haq to‘lanadigan ta’til beriladi.

Prezident iste’foga chiqqach, umrbod Senat a’zosi bo‘lib qoladi.

Prezidentga  Toshkent  shahrida  va  Toshkent  viloyatida  qa

-

rorgohlarga ega. Prezident aloqa vositalarining barcha turi bilan 

ta’minlanadi.  Prezidentga  avtotransport,  shuningdek  mamlakat 

ichkarisi va chet ellarga qilinadigan safarlar uchun samolyot va 

vertolyot  ajratiladi.  Prezidentga  bepul  tibbiy  xizmat  ko‘rsatiladi 

va sanatoriya-kurortlarda davolanishi ta’minlanadi. Yuqorida qayd 

qilinganidek Prezident hayoti, sog‘lig‘i, sha’ni qonun bilan alohi-

da muhofaza qilinadi. Prezident hayoti, sog‘lig‘i, sha’ni, obro‘siga 

qarshi  qilingan  harakatlar  uchun  O‘zbekiston  Respublikasi

 

Jino-yat kodeksida javobgarlik belgilangan.

Jinoyat  kodeksining  158-moddasida  bu  masala  quyidagicha 

hal qilingan:

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining hayotiga tajovuz qilish –

 

o‘n yildan yigirma yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan 

jazolanadi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti badaniga qasddan shikast 

yetkazish –

besh yildan o‘n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan ja

-

zolanadi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentini omma oldida haqorat

-

lash yoki unga tuhmat qilish, shuningdek matbuot yoki boshqa 

ommaviy axborot vositalaridan foydalangan holda uni haqoratlash 

yoki unga tuhmat qilish –

uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoki olti oygacha qamoq 

yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi”.

---

346

Prezident faoliyatining asosiy kafolati qoidalari eks-Prezident 

(sobiq Prezident) va uning oila a’zolariga ham tatbiq qilinadi.