Konstitutsiyaviy

6-§. Saylov o‘tkazish muddatlari va saylov kampani

-

yasining boshlanganligini e’lon qilish

O‘zbekiston Respublikasining vakillik organlariga, Prezident-

likka saylov o‘tkazish muddatlari Konstitutsiya va qonunlarda bel

-

gilab qo‘yilgan.

Saylovlar  muddatli,  zarurat  tufayli  yoki  navbatdan  tashqari 

bo‘lishi mumkin. Muddatli saylovlar Prezident va vakillik organ

-

lari (vakillik organlari deganda, Qonunchilik palatasi va mahalliy 

Kengashlarning barcha bo‘g‘inlari nazarda tutiladi) vakolat mud

-

dati tugashi bilan o‘tkaziladi. O‘zbekiston Respublikasi Preziden

-

tining vakolat muddati, 2003-yil 24-aprelda qabul qilingan Konsti

-

tutsiyaga o‘zgartirish kiritish to‘g‘risidagi qonunga asosan, yetti 

yil qilib belgilangan edi. 2011-yil dekabr qonuni bilan Konstitut

-

siyaga kiritilgan o‘zgartirishga asosan, besh yil qilib belgilandi.

Vakillik organlarining vakolat muddati besh yil qilib belgilangan. 

Shu muddatning o‘tishi yangi saylov o‘tkazishga sabab bo‘ladi.

Konstitutsiyaning  117-moddasida:  “O‘zbekiston  Respublika

-

si  Prezidenti  saylovi,  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining 

Qonunchilik  palatasiga  hamda  Qoraqalpog‘iston  Respublikasi 

Jo‘qorg‘i Kengesiga, viloyatlar, tumanlar, shaharlar davlat hokimi

-

yati vakillik organlariga saylov tegishincha ularning konstitutsi

-

yaviy  vakolat  muddati  tugaydigan  yilda  –  dekabr  oyi  uchinchi 

o‘n kunligining birinchi yakshanbasida o‘tkaziladi”, – deb belgi

-

langan. Bunday saylov o‘tkazish muddatining avvaldan aniq bel

-

gilanishi saylovlarning har doim bir vaqtda, oldinga, orqaga surish 

---

298

imkoniyatini cheklab, barqaror o‘tishini ta’minlaydi, bunday tartib 

dunyodagi ko‘plab mamlakatlar tajribasida uchraydi.

Zaruratga  qarab  o‘tkaziladigan  saylovlar  deputatlik  o‘rni 

bo‘shab qolgan vaqtlarda o‘tkaziladigan saylovlardir. Ular besh yil 

mobaynida har qanday vaqtda o‘tkazilishi mumkin, faqat vakillik 

organining vakolat muddati tugashiga olti oy qolganda, bo‘shab 

qolgan joylarga saylov o‘tkazilmasligi mumkin.

Navbatdan tashqari saylovlar Konstitutsiyaning 96-moddasi

-

da ko‘zda tutilgan, ya’ni Prezident betobligi tufayli o‘z vazifasini 

bajara  olmagan  taqdirda,  Konstitutsiyaning  95-moddasidagi  ho

-

latlar mavjud bo‘lib, Oliy Majlis palatalari tarqatib yuborilganda 

o‘tkaziladi. Bunday saylovlar uch oy mobaynida o‘tkazilishi bel

-

gilangan.

“Davlat boshqaruvini yangilash va yanada demokratlashtirish 

hamda  mamlakatni  modernizatsiya  qilishda  siyosiy  partiyalar-

ning rolini kuchaytirish to‘g‘risida”gi Konstitutsiyaviy qonunning 

6-moddasiga asosan, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari la

-

vozimi  ko‘rsatilgan  nomzodlarni  tegishli  Kengashlar  uch  marta 

rad  etsa,  Prezident  Kengashni  tarqatib  yuborish  huquqiga  ega. 

Bunda ham saylov uch oy muddat ichida o‘tkaziladi.

Prezident saylovi, vakillik organlariga saylov, saylov kam

-

paniyasi boshlanganligini e’lon qilish orqali boshlanadi. “Marka

-

ziy  saylov  komissiyasi  to‘g‘risida”gi  va  vakillik  organlariga 

saylov  to‘g‘risidagi  qonunlarda  saylov  kampaniyasining  bosh

-

langanligini e’lon qilish vakolati Markaziy saylov komissiyasiga 

berilgan.

Saylov kampaniyasi boshlanganligi tegishli organlarning va

-

kolat muddati tugashidan kamida uch oy oldin e’lon qilinadi. Bu 

saylov jarayonlarining boshlanishi hisoblanadi.

Shuningdek, saylov tayinlash yo‘li bilan ham o‘tkaziladi, jum

-

ladan, takroriy ovoz berish, takroriy saylov yoki o‘rni bo‘shab qol

-

gan okruglarda saylov o‘tkazish, uning kuni, vaqti haqida qaror 

qabul qilinadi.

Qonunchilik  palatasiga  takroriy  ovoz  berish  haqida  okrug 

saylov komissiyasi Markaziy saylov komissiyasini xabardor qiladi 

va ikki haftalik muddatda takroriy ovoz berish o‘tkaziladi.

---

299

Takroriy saylov bir oy muddatda Markaziy saylov komissiyasi 

topshirig‘iga binoan okrug saylov komissiyasi tomonidan o‘tkaziladi. 

Bo‘shab qolgan o‘rinlarga saylov Markaziy saylov komissiyasi to

-

monidan saylov o‘tkazishga bir oy qolganda tayinlanadi.

Mahalliy  Kengashlarga  takroriy  ovoz  berish,  takroriy  say

-

lov yuqoridagi muddatlarda okrug saylov komissiyasi tomonidan 

o‘tkaziladi.  Bo‘shab  qolgan  o‘rinlarga  saylov  esa,  tegishli  xalq 

deputatlari Kengashlari tomonidan saylov o‘tkazilishiga kechi bi

-

lan bir oy qolganda tayinlanadi. Aslida, bu ishni tegishli kengash

-

larga  saylov  o‘tkazuvchi  komissiya  zimmasiga  yuklansa,  to‘g‘ri 

bo‘lar edi.