Конституциявий ҳУҚУҚ Ҳамда давлат ва ҳУҚУҚ назарияси бўйича бўйича

16. Халқ ҳокимиятчилиги ва уни амалга ошириш шаклларини ёртиб беринг.
Ўзбекистонда давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаи халқ эканлиги, халқ давлат ҳокимиятини бевосита ёки ўзи сайлаб қўядиган вакиллар орқали амалга ошириши, давлат органлари ва мансабдор шахслар жамият ва халқ олдида масъул эканлиги Конституцияда мустаҳкамланган.
Конституциянинг 7-моддасига кўра, халқ давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаи ҳисобланади. Ўзбекистонда давлат ҳокимияти халқ манфаатларини кўзлаб ва Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ҳамда унинг асосида қабул қилинган қонунлар ваколат берган идоралар томонидангина амалга оширилади.
Ўзбекистон Республикаси давлат ҳокимиятининг тизими — ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятига бўлиниши принципига асосланади.
Ўзбекистон халқи номидан фақат у сайлаган Республика Олий Мажлиси ва Президенти иш олиб бориши мумкин. Жамиятнинг бирон-бир қисми, сиёсий партия, жамоат бирлашмаси, ижтимоий ҳаракат ёки алоҳида шахс Ўзбекистон халқи номидан иш олиб боришга ҳақли эмас.
Конституцияда назарда тутилмаган тартибда давлат ҳокимияти ваколатларини ўзлаштириш, ҳокимият идоралари фаолиятини тўхтатиб қўйиш ёки тугатиш, ҳокимиятнинг янги ва мувозий таркибларини тузиш Конституцияга хилоф ҳисобланади ва қонунга биноан жавобгар­ликка тортишга асос бўлади.
Бевосита халқ ҳокимиятчилиги умумхалқ овоз бериши (референдум)да иштирок этишда намоён бўлади. Референдум­нинг турли кўринишлари мавжуд бўлиб, улар бутун давлат ҳудудида ўтказиладиган умуммиллий ёки маъмурий ҳудудий бирликларда ўтказиладиган референдумларга бўлинади. Ҳуқуқий аҳамияти жиҳати­дан ҳал қилувчи ва маслаҳат референдумлари фарқланади.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 9-моддасида жамият ва давлат ҳаётининг энг муҳим масалалари халқ муҳока­масига тақдим этилиши, умумий овозга (референдумга) қўйилиши, референ­дум ўтказиш тартиби қонун билан белгиланиши мустаҳкам­ланган.
Вакиллик демократиясида халқ ўзи сайлаган вакиллар орқали давлат аҳамиятига молик иқтисодий, сиёсий ва ҳуқуқий масалаларни муҳокама қилиш, ҳал этиш ҳақида қарор қабул қилиш ва давлатни идора этишда қатнашиш имкониятига эга бўлади.
Халқ ўзининг ҳокимиятини тегишли (қонунчилик, ижро, суд органлари) ва муайян шахслар (президент)га топширади. Уларнинг аксарияти сайлов орқали ташкил этилиб, кўпчилик овоз тўплаган қонуний ҳокимиятга эга бўлади. Масалан, Ўзбекистон Республика­сининг Конституциясига биноан (90-модда), Ўзбекистон Республикаси­нинг Президенти Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари томонидан умумий, тенг ва тўғридан-тўғри сайлов ҳуқуқи асосида, яширин овоз бериш йўли билан беш йил муддатга сайланади.